Tarih

TARİH DERSİNE NASIL ÇALIŞMALIYIZ?
Tarih, geçmişte yaşanmış olayları, sebep-sonuç ilişkisi içerisinde inceleyerek, bugüne ışık tutan bir bilim dalıdır. Tarih Dersi’nin asıl amacı, bugünü düne bağlamak, geçmişle günümüzü irtibatlandırmak ve böylece günümüz olaylarını geçmiş olayların ışığı altında yeniden yorumlamaktır. Bu niteliği ve işlevi ile Tarih, geçmişteki önemli olayları o günün koşulları içerisinde değerlendirir, bununla birlikte yaptığı çıkarımlarla güncel olayları inceleyen diğer bilim dallarına da yol gösterir.
Ancak şu var ki; bu dersin içeriğindeki konular deney ve gözlemden uzak olduğu için, daha çok bulgu ve belgelere dayanılarak araştırmalar yapmak, yordamalarda bulunmak ve olayları kronolojik olarak ele alarak, daha çok neden–sonuç ilişkilerine odaklanmak söz konusudur. Dolaysıyla bu içerik ile karakterize olan Tarih Dersi’nin soruları, tipolojik (şekil ve kalıp) ve tematik (içerik, muhtevâ) olarak aşağıdaki özgünlükleri taşır:
Tarih Dersine Ait Soruların Özellikleri
— Cevapları, paragraf sorularının cevabı gibi, paragrafta bulunan sorulardır.
— Bununla birlikte Tarih dersi soruları, bir takım “ön–bilgiler” verilerek, uzantısında bizlerden yorum istenen sorulardır. Bu sorularda, paragrafla, ön bilgiyle veyâ şablonik çerçeve ile seçenekler arasında bağlantı kurulması beklenir. Bu anlamda, bu sorularla yorum gücümüzün test edilmesi amaçlanarak, her zaman için sorular bu kavramsal çerçeve üzerine yapılandırılır.
— Sorular içersinde bazı kavramlar oldukça önemlidir ve bu kavramlar, sorunun odak noktası da olabilir. Örneğin, “Kapitülasyon”, “Meşrutiyet”, “Kavimler Göçü” vb., kavramlar bilinmeden soruları tam anlamıyla kavramak çok mümkün görünmemektedir. Bu nedenle Tarih dersinin özgün kavramlarını çok iyi bilmek ve özümsemek gerekmektedir. Çünkü sorular salt olarak sadece bir kavramla ilgili olan sorular da olabilir.
— Öte yandan Tarih soruları, öncül bilgiler içeren ve birbirine çok yakın olan çeldirici seçeneklerin yer aldığı sorulardır. Bu nedenle bu sorular, çoğu kez kavramların ve verilen öncül bilgilerin çok iyi anlaşılabilmesine bağlıdır. Bu nedenle bu tip sorular, öğrencinin özellikle bilgiyi analiz etme gücünü, akıl yürütmesini, yorumlayabilme kabiliyetini ve dikkatlice okuyarak sorunun kökündeki istenilen bilgiye varabilme gücünü ölçen sorulardır.
— Diğer taraftan son yapılan ÖSS değişiklikleri dikkat alındığında, özellikle LYS Bölüm’ünde, bilgiye dayalı sorular da beklenmektedir. Bu açıdan bakıldığında bilgi soruları, öğrencide var olan bilgilerin veya daha önce aldığı bilgilerin doğruluğunu ölçmeyi amaçlayan sorular olarak görülebilir. Ancak bu soruları sadece —salt olarak— bilgiyi test eden sorular olarak ta görmemeli, aynı zamanda dikkati ölçen sorular olarak da kabul etmelidir.
— Öğrenciler, bilgi ağırlıklı bu sorularda; sorunun konuyu ele alışı bakımından doğru cevabını seçmeye yönelik azami dikkat ve seçicilik göstermelidirler. Yâni öğrenciler duruma göre ya da kafalarındaki ham bilgiye göre değil de, sorudaki sınırlı bilgiye ve imâlara göre doğru cevabı bulmak durumundadırlar.
Tarih Dersine Nasıl Çalışmalıyız?
— Öğrenciler, bütün Sözel derslerde olduğu gibi Tarih dersine de, derste işlenecek konuları dersten önce okuyup, bir ön–hazırlık yaparak gelmelidir.
— Ders esnâsında öğrenci öğretmenle göz, kulak ve beyin koordinasyonunu sağlayarak aktif bir şekilde öğretmenini dinlemeli ve yer yer derse katılmalıdır.
— Öğretmenin dersi işlemesi esnasında vurguladığı konu kavramları ve terimleri ile ilgili olarak, ÖSS ile paralel olacak şekilde pratik bilgiler, uyarıcı notlar, önemli ayrıntılar ve ilgili ip uçları dikkate alınarak not edilmelidir.
— Tüm gelişimsel ve pedagojik aşamalar mutlaka notlandırılmalıdır.
— Bireysel çalışmalarda ise, ders bittikten sonra işlenmiş konulara yönelik genel tekrarlar yapılmalı ve ilgili sorular mutlaka çözülmelidir.
— Özellikle “Konu Anlatımlı Kitap” yüksek sesle veyâ tınılı kısık bir sesle tekrar edilmeli ve özetlenmeli, en azından okunmalıdır.
— Çözülemeyen sorular ise, mutlaka Etüt Öğretmeni’ne veya Ders Öğretmeni’ne çözdürülmeli; en azından arkadaş çalışma gruplarında tartışılmalı ve farklı bakış açıları yakalanmaya çalışılmalıdır.
— İşte bu aşamadan sonra “Konu-Yaprak Testleri”ne geçilebilir. Konu ile ilgili kırılganlıkları toparlayacak olan bu konu testleri de, ardışık olarak mutlaka çözülmelidir. (Not: Çözülemeyen sorular, mutlaka Etüt Öğretmeni’ne veya Ders Öğretmeni’ne çözdürülmeli; en azından arkadaş çalışma gruplarında tartışılmalı ve farklı bakış açıları yakalanmaya çalışılmalıdır.)
— Konu ile ilgili pekiştirici örnek sorular ise, genellikle Soru Bankası’ndaki sorulardır. Soru Bankaları’ndaki sorular da mutlaka çözülmeli, böylece bu konuda yetkin bir bağışıklık ve yeterlilik kazanılmalı ve en önemlisi de “Başa Çıkma Stratejileri” daha da zenginleştirilmelidir.
— Demek ki; “Konu Anlatımlı Kitap” + “KTT”’ler + işlenen konu ile paralel geçmiş yıllarda çıkan “ÖSS Soruları” + “Soru Bankası” + “Konu Anlatımlı Dergi” gibi kaynaklar her konu için adım adım takip edildiğinde; Tarih dersi kesinlikle korkulu bir ders olmaktan çıkacaktır. Başka deyişle, tek bir kaynağa bağlı kalmadan, geniş bir kaynak yelpazesinden faydalanılmalıdır.
— Ayrıca bütün bu çalışmalar boyunca tüm sorular tahlîl edilmelidir. Meselâ “Kongreler” dönemine âit konuları inceliyorsanız; hangi kongreden daha fazla soru geldiğine değil, hangi mantıkla soru geldiğine dikkat etmeniz gerekmektedir. Bu anlamda önceki yıllarda çıkan sorular arasında ilişki kurularak; soruların, tipolojik, şematik ve temâtik olarak kavramsal uzayı yakalanmaya ve bu kazanımlar içselleştirilmeye çalışılmalıdır.
— Dahası, sorularda değişiklik yaparak yeni sorular üretmeye çalışırsanız, ezbercilikten kaçınabilir ve bu işte ne kadar ustalaştığınızı siz de görebilirsiniz! Demek ki, öğretmenin yaptığı yorumların üzerine yeni yorumlar eklenmeye çalışılmalıdır ve ÖSS sorularından yeni sorular türetilerek zihninizdeki soru galerisini zenginleştirmelisiniz.
— Bu konuda son olarak kişisel tecrübelerime dayanak şunu da söylemek istiyorum: Çözmüş olduğunuz sorularda, sadece–ve–sadece doğrulara odaklanmayın. Yanlışlara ve yanlışlarınıza da odaklanın. Neden yanlış yaptığınızı, sizi yanlış düşünmeye veyâ yanlış bir algı ve kavrama düzeyinde soruyu yanlış cevaplandırmaya iten bilgi ve deneyimlerinizi tespit edin. Her yanlışınızın hafızânızdaki kavramsal arşivine ulaşıp, oradaki gerekli güncellemeyi, revizyonu, restorasyonu, rehabilitasyonu, tamirâtı ve pansumanları yaparsanız, o yanlışınızı gelecek sınavlar için çok önemli kâra dönüştürmüş olursunuz.
— Unutmayın! Her bir soruda, ya dört yanlışı ve bir doğruyu bulmanız veyahut ta, dört doğruyu ve bir yanlışı ayıklamanız istenmektedir. Bu nedenle sadece “Doğru Bilgi Odaklı” değil, “Yanlış Bilgi Odaklı” çalışmayı ve yanlışlarınızdan da doğrulara ulaşabilmeyi bir beceri hâline getirmelisiniz.
— Demek ki; Tarih dersine mutlaka hazırlıklı gelinmeli; mümkünse evdeyken dersle ilgi ön–okumalar yapılmalı ve ders ‘çok–ama–çok’ iyi bir şekilde dinlenmelidir. Konularla ilgili diğer popüler veya özgün çalışmalar başka kitaplar da okunmalıdır. Bu okuma etkinlikleri asla bir angarya veya zaman kaybı olarak görülmemelidir. Unutmayınız ki bu tür okumalar, hem Türkçe dersinize, hem hızınıza ve tekniğinize, hem de entelektüel beceri ve kimliğinize çok ciddî katkılar sağlayacaktır.
— Bu anlamda son olarak şu yol haritasına da uymanızı tavsiye ediyoruz.
a) Öncelikle Tarih dersini bir roman ya da panorama gibi konu anlatımlı bir kitaptan baştan sonra 2-3 kez okuyun. Bu okuma ile kafanızda bir film senaryosu gibi olayların başlangıcına ve bitişine ilişkin kısa metrajlı fragmanlar, filmler veya bölümler oluşturun. Senaryo bütünlüğünü bozmayacak şekilde kronolojik bir şekilde tarihi olayları ana hatlarıyla anlatabilmeye ve olaylara kuş bakısı bakabilecek bir donanıma sahip olmaya çalışın.
b) Bu polisiye ve panorama okumalardan sonra son 20 yılda çıkmış tüm tarik sorularını cevaplarıyla irtibatlandırarak çözün. Bu atölye çalışmaları size gelebilecek muhtemel sorular konusunda önemli bir öngörü sağlayacak ve özellikle de sorularının çeldiricilerini yakalayabilmeniz için size keyifli egzersizler yaptıracaktır.
c) Bu aşamadan sonra ise, içersiden 10 veyâ 15 tane sadece Tarih dersi denemeleri olan fasiküllü veya ciltli Tarih denemeleri ya da deneme kitabı çözmeye başlayın. İşte o zaman ciddî anlamda profesyonelleştiğinizi siz de göreceksiniz.