Fizik

FİZİK DERSİNE NASIL ÇALIŞMALIYIZ?
Doğa bilimleri içersinden çok önemli bir yere sahip olan Fizik, doğa olaylarına ilişkin kavramların, yasaların ve ilkelerin bir takım gözlemlere, öngörülere, iç görülere ve ölçümlere dayanarak oluşturulan bilimsel bir disiplindir. Bu anlamda Fizik dersinde başarılı olmak isteyen öğrenciler öncelikle bir doğa olayını yorumlayacak ve olaylar arasındaki ilişkileri çözecek ilke ve yasaları, formül ve denklemleri ve en önemlisi de neden ve sonuç ilişkilerini bilmek zorundadırlar.

İnsanoğlu çevresinde olup bitenleri çözüp anlamaya başladığından beri bilimsel çalışmalar da başlamıştır diyebiliriz. Bu çalışmaların sonucunda teknolojik gelişmelerin vazgeçilmez öğeleri olan temel bilimler ya da doğa bilimleri olarak kabul ettiğimiz Matematik, Fizik, Kimya ve Fizik bilim gibi dalları ortaya çıkmıştır. Fiziğin ya da daha geniş anlamıyla Fen bilimlerinin öteki bilim dalları (tıp, mühendislik, jeoloji, tarım, kozmoloji…) ile bu nedenle sıkı bir ilişkisi vardır. Bu nedenle, bu dersten yapacağınız soruların doğru bir şekilde çözülmesi, yukarıda belirtmiş olduğumuz bölümleri kazanmanızda sizlere çok önemli katkılar sağlayacaktır.

Durum böyle olunca Fizik/Fen bilgisi konularının ve kavramlarının iyi öğrenilmesi, kalıcı olması ve diğer sayısal derslere kolayca uygulanabilir olması gerekir. Son yüzyılda baş döndürücü bir hızla gelişen fizik programlarını, kuramlarını, kavramlarını öğrenmek, öğretmek ve kalıcı kılmak oldukça zorlaşmıştır. Ama orta öğretim kurumlarında okutulan Fizik dersi temel bilimlerden ve temel kavramlardan oluştuğu için o kadar da zor değildir ve buradan hareketle bu derse karşı kesinlikle ön yargılı olmamalıdır.

Gerek tutarlı ve akılcı düşünce sisteminin oluşumunda, gerekse ÖSS puanın yüksek gelmesinde Fen ya da temel bilimlerin katkısı, öteki bilimlere ve de derslere oranla çok daha fazladır. Çünkü Sayısal (SAY) olmayan ÖSS öğrencileri bile (Yani Sözel ve Eşit Ağırlık Öğrencileri), Lise 1. Sınıfta Fizik dersi gördükleri için ve de ÖSS testinin ilk 120 sorusu içersinde yer alan 30 soruluk Fen testini çözdükleri takdirde kendilerine ek puanlar (artı puanlar) yaratabilecekleri için, denilebilir ki Fizik dersi tüm branşlar için son derece önemlidir.

Hattâ ÖSS sınav sisteminde yapılan son değişikliklere de bakacak olursak, DİL Puanıyla hazırlanan öğrencilerin dahi yerleştirme puanlarına önemli bir katkısı vardır. Bu yüzdendir ki, ilk ve ortaöğretimde Fen ve temel bilim derslerine (Matematik, Fizik, Kimya, Fizik) zorunlu olarak yer verilmektedir.

Denilebilir ki, Doğa bilimlerinin temelinde yer alan Fizik geliştirdiği kavram ve yöntemlerle teknolojinin ve uygulamalı Fen bilimlerinin gelişmesini sağlamış ve insanoğlunun yaşamını derinden etkileyen bir bilim niteliği kazanmıştır. Bizler çağımızın bütün Fen bilimleri dallarında başarılı olmayı, en başta Fizik kavramlarını iyi anlamış olmaya, ayrıca fiziğin geliştirdiği yöntem, araç ve gereçleri iyi kullanmaya bağlıdır. Bu nedenle siz sevgili öğrencilerimize, Fizik dersine bu yönüyle değer vererek bu dersi önemsemenizi ve çalışmalarınızı da bu anlamda tutku ile harmanlamanızı tavsiye ediyoruz.
Fen Bilimlerinin Çalışma Esasları

Bilindiği gibi Fen bilimleri, gözlem ve deneye dayalı bilimlerdir. Başka deyişle, özelde Fizik dersi cansızlar dünyasına âit varlıkları ve olguları, deney ve gözlemler yoluyla inceler. Bir anlamda Fen bilimlerinin yöntemi, mantığa uygun olan düşünce ve deneysel ölçümlerden oluşur. Bilinçli düzenlenen deneylerle olaylar incelenerek sonuçlar birimler ve sayılarla açıklanır. Deney koşullarının duyarlı olduğu ölçüde, sonuçlar da o derece yalın ve belirgin bir şekilde bulgulanmış olur.

Bu anlamda Fizik derslerinden beklenen yararın sağlanabilmesi için bazı özelliklerin göz önünde tutulması gerekmektedir. Bunları ise şöylece sıralamak olanaklıdır. Şöyle ki;

a) Fizik dersleri genel eğitimin bir parçasıdır, mesleğe yönelik uzmanlık eğitimi değildir. Bu nedenle hangi alandan (SAY, SÖZ, EA, DİL) ÖSS’ye giriyorsanız girin, bu ders temel bilimler ve Lise 1. Sınıf konularını da içerdiği için, özellikle ilk üniteleri ön yargısız bir şekilde, yani ana branş dersinizmiş gibi çalışmanızda ve de öğrenmenizde son derece fayda vardır.

b) İşlenecek ya da öğrenilecek olan konuların seçiminde, SÖZ ya da EA öğrencisi iseniz, sadece Lise 1. Sınıf konularına; eğer SAY öğrencisi iseniz, o zaman da Lise 1. Sınıf, Lise 2. sınıf ve Lise 3. Sınıf konularına çok daha ciddî bir şekilde çalışmanız gerekmektedir. (Eğer Lise 4. sınıfı da okuyacaksanız, aynı müfredatı daha geniş bir zamana yayılmış bir şekilde okuyacaksınız demektir.)

c) Ana konulara âit kavram ve olguları, hikâyeleştirebilecek veya projelendirebilecek olduğunuz alternatif kurgularla özümsemeye çalışın. Bu kurgular biraz komik ve uçuk olacak şekilde size âit zihinsel kurgularınız olsun. Yani bu cümleden hareketle özellikle deneylere dayanan konu ve kavramları içselleştirerek her problem çözümünde, size ana kuralları ve yasaları hatırlatan kendi zihinsel pusulalarınız olsun. Emin olun, zihninizde kavramsallaştırdığınız veya senaryolaştırdığınız bu pusularla problemlerinizi çok daha rahat çözebilirsiniz.

d) Ayrıca deney sonuçları ile matematiğin biçimsel dili olan formüler de bu anlamda özümsenmeli, deney sonuçlarından çıkan genellemelere dikkat etmeli, böylece deneyin kavramsal uzayı içerisindeki kurallara ve yasalara ulaşılmalıdır. Ezberlenen formül ve denklemler, deneylerin senaryolarıyla örtüştürülerek içselleştirilmeli ve sonuçlar ayrıca yorumlanarak diğer bilgilerle irtibatlandırılmalıdır.

e) Sonuç olarak; deney sonuçları ile kavranan yasaların, fizik kuramlarının oluşumuna katkıları ve deney-kuram ilişkileri üzerinde önemle durulmalıdır. Böylece kuramlar yoluyla fark edilen genel bir görüş ve temel bir bakış ile, tek tek veya birçok yasadan hareketle problemleri çözme yeteneği kazanılmalıdır.

f) Fizikî gerçekleri açıklamakta yararlanılan örnekler, tasarılar ve görüntüler, şablonlar, krokiler, taslaklar, diyagramlar o konudaki bilimsel gerçeklere ters düşmemelidir. Ancak ilke ve yasalar sadık kalmak şartıyla hayal gücünüzü de kullanarak uçuk senaryolar, kurgular veya imgeler de kullanabilirsiniz.

g) Fizik derslerinin uzmanlığa yöneltmediği unutulmamalı, öğrencilerin ise Fizik dersini öğreniyorken sadece temel kavramları ve deneyleri öğrenerek üniversiteyi kazanmam bu aşamada yeterli olacaktır düşüncesiyle konular ele alınmalı ve Fizik dersi asla uzmanlık ve özel bir yatkınlık gerektiriyormuş gibi büyütülmemeli ve de abartılmamalıdır.

h) Fizik/Fen bilgisi derslerinde, zincirleme düşünce eğitimindeki gelişime de dikkat edilmelidir. Bu anlamda, bilgilerin yığılarak ilerlemesine özen göstermeli, duygusallıktan çok mantıksal düşüncenin öne çıkarılmasına gayret edilmelidir.
Fizik ya da Fen Bilimleri Nasıl Sevimli Hâle Getirilebilir?

Fizik, bilim olarak maddenin temel yapısını araştırırken, bunun için bilimsel inceleme ve araştırma yöntemleri geliştirmekte ve bu anlamda teknolojik gelişmelerin temelini oluşturmaktadır. Bulguları, kuralları ve araştırma yöntemleri ile, öteki bilimleri etkileyerek onların da gelişimine katkıda bulunan Fizik, bu anlam da günlük yaşamın her evresinde uygulama alanı bulabilmektedir.

Fizik ve Fen bilimleri öğretiminde başarıyı arttıracak model arayışları günümüzden önce de süregelmiştir ve daha da çok süreceğe benzemektedir. Bu dersleri sevilir duruma getirmek ve başarı oranlarını yükseltmek için devamlı olarak yenilikler geliştirmek durumundayız. “Fizik dersleri neden sevilmiyor?” sorusu irdelendiğinde; Teknik olanaksızlıklar, Olumsuz koşullanma, Başarısızlık korkusu, Matematik ağırlıklı öğretim, ÖSS baskısı, gibi nedenler üzerinde durulabilir. Tabiî ki bu etmenler daha çok eğitim sistemi ile ilgili olmakla birlikte, biz buradaki makalemizde daha çok bireysel olarak siz öğrencilerimizin ne yapabileceği konusuna madde madde değinmek istiyoruz.

Pekâlâ, bu bilgiler ışığında sorumuzu tekrar soralım. Acaba, bireysel anlamda öğrenciler olarak Fizik/Fen Bilgisi derslerine nasıl daha verimli çalışabiliriz ve de öğrenme sürecimizi nasıl sağlamlaştırabiliriz. İşte dikkat emeniz gereken kilometre taşları:

· Dersin işlenişinde veya dersi dinliyorken doğal gözlemlerinizden faydalanmaya çalışın.

· Dersleri kafanızda Deneysel Gösterilere dönüştürün,

· Düz Anlatımlı dersi Dramatize ederek, iç dünyanızda kendi imge zenginliğinizle zenginleştirerek özümsemeye çalışın.

· Beyin Fırtınası (Think-Tank), yaparak, öğrenme süreçlerinde deneme yanılma yollarını sık sık deneyin.

· Çıkarım yapmayı ve sonuçları değerlendirmeyi unutmayın,

· Öğretmeninizle, soru ve yanıtla diyalog hâlinde olun,

· Evdeki tekrarlarınızda konularınızı hikâyeleştirmeyi ihmal etmeyin,

· Üniteler ilerledikçe konular arasında Eğretileme, Örtüştürme, Soyutlama ve Somutlaştırma, Gündelik ve Empirik Tecrübelere yer verme gibi zihin egzersizlerini aslâ ihmâl etmeyin,
· Formülleri çeşitli kurgularla ve tekerlemelerle (Akrostişlerle) ezberlemeye çalışın,

· EA ve SÖZ öğrencisi iseniz en çok soru gelen konulara öncelik verin,

· SAY öğrencisi iseniz, Lise 1. sınıf konularıyla fazla zaman kaybetmeden, L2., L3. ve L4. sınıf konularına yelken açmaya çalışın.

· Bu dersin tüm konularıyla ilgili olarak 1990 yılından beri çıkan tüm YGS ve LYS sorularını mutlaka gözden geçirerek, kafanızda Fizik dersi konularına ilişkin bir seçki ya da galeri oluşturun,

· Önceki bilgi ve becerilerinizi kullandığınız kadar, sorunun size vermiş olduğu kurallarla ve ilkelerle hareket etmeyi ihmâl etmeyin. Başka deyişle, kafanıza göre değil, ya da daha önce görmüş olduğunuz benzer sorulara öykünerek değil, sâdece soruya göre cevap verin. Her soruya biricik ve özgünmüş gibi davranın. Soru içersindeki, sonunun kavramlarını, ilkelerini, verilerini çok iyi analiz edin. Elbette ki önceki bilgi ve deneyimlerinizden faydalanacaksınız ama, zaman kazanmak için aceleci bir tavırla soruları başka sorulara benzeterek önemli ayrıntıları gözden kaçırmak gibi bir hatâya da sakın hâ düşmeyin.

· Her ne kadar Fizik dersi, Fen grubu dersleri içerisinde yer alan ve bireylerin sayısal kapasitelerini kullanmalarını gerektiren bir ders olsa da, sözel ve yorumsal becerinizi özellikle kullanarak dersi özümseme performansınızı daha da artırabilirsiniz. Örneğin Vektör kavramı, sayısal bazı işlemlerin yanı sıra yorum yeteneğini de içerdiğinden bir çok açıdan sözel yeteneklerinizden faydalanabilirsiniz. Unutmayınız ki dünya bildiğiniz kelimeler kadar anlamlıdır. Demek ki, kelime hazineniz ve sözel ifade yeteneğiniz ne kadar yüksek olursa, Fizik dersinin soyut kavramlarını o kadar daha rahatlıkla somutlaştırıp kavramsallaştırabilirsiniz.

· Ayrıca Fizik dersindeki sorular; doku ve yapı olarak sıralama soruları, kıyaslama ve fark alma soruları, oran soruları ve ilke soruları vb. tipteki sorular olduğu için, bu soruları eğlenerek, bulmaca veya zekâ problemi çözüyormuş gibi kendimiz dinlendirerek çözmeye çalışın.

· Aynı şekilde Fizik soruları, genellikle şekilli ve soru metni ile birlikte verildiğinden, şekil ile metin arasında birbirinin tamamlayıcısı olan tüm datalar (veriler) komple ele alınmalı ve istenilen değerler belirlenerek ona göre sorunun çözümü için bir yol haritası oluşturulmalıdır.

· İlkeli sorularda önce soru kökü okunmalı ve ilkeler bu amaca uygun olarak yeniden incelenmelidir. Sorulara ezberci mantıkla değil, düşünce ve yorumlama ile yaklaşılmalıdır. Soru çözerken mümkünse şekil ve grafik çizerek olaylar somutlaştırılmalı, böylece verilen şekil üzerinde çözüm varyasyonları denenmelidir. Sadece kuru okuma ile zaman kaybına düşmemeli, verilen şekiller ve simülasyonlar bu şekilde cevaba yönlendirilmelidir.

· Özellikle altı çizili, ‘en az’, ‘en çok’, ‘kesinlik’ ve benzeri ifade eden anahtar kelimelere dikkat edilmelidir. · Demek ki, ilk olarak yapılması gereken iş, Fiziğe karşı olan ön yargıdan kurtulmak olmalıdır. Bu anlamda Fizik konularına cesâretle yaklaşmalı, bu dersi başarabileceğimize şüphesiz inanmalıyız. Unutulmamalıyız ki, Einstain ve Çiçero gibi insanlar da önceleri kabiliyetsiz ve düşünme özürlü zannedilirken; daha sonraları inançları, kendilerine güvenleri ve azimleri sayesinde, dünya çapında büyük bir düşünür ve bilim adamı hâline gelmişlerdir.

· Fizik dersinin birçok dersten farklı yanı günlük hayatta kullanılan veya gerçekleşen şeylerin de bu dersle ilgili olmasıdır. Bu nedenle öğrendiklerinizin günlük hayatla bağlantısını kurmanız öğrenmenin verimini daha da artıracaktır. Fizik dersi üç duyuya hitap ettiği için öğrenci çalışırken görme, duyma ve dokunma duyularından en az ikisini mutlakã kullanmalıdır.

· Fen bilimlerine ait soruların tamamına yakını öğrenmeye dayalı olup, bilgiyi kullanma becerisini sınayan, varolan bilgiyi bir simülasyonda veya düzenekte kullanma becerisini test eden; ve bu nedenle de yorumlama becerisi gerektiren sorulardır. Bu nedenlerle Fen bilimleri ve Fizik dersi öğrencinin toleransız ve iyi bir şekilde çalışmasını gerektiren bölümlerdir.

· Derslerinizi bir program dâhilinde tekrar edin. Konuyu iyice öğrendiğinizi anladığınızda test çözmeye yönelin. İlk başlarda, belki düzenli tekrarları ve testleri bir arada götürmek zorunda kalacaksınız. Fakat zamanla tek işiniz test çözmek olacaktır. Buna inanın. İşte bu evrede de ne kadar test çözdüğünüz önem kazanacaktır.

· Fen bilimlerindeki konular yığınsaldır. Yani her bilgi bir öncekinin üzerine inşâ edilir. Bu yüzden bir konuyu iyice anlamadan, diğer konuya aslâ geçemeyin. Eğer böyle bir hata yaparsanız, her konuyu birazcık (yarım yamalak) biliyor olacaksınız, demektir. Bu da sonuçta hiçbir işe yaramayacaktır. Bu nedenle konunun detaylarını çalışmadan önce, konunun ana başlıklarını ve alt başlıklarını iyi kavrayın. Ancak ondan sonra detaylara geçecek şekilde yolunuza devam edin.

Fizik Dersine Ait Soruların Özellikleri

Fizik dersi, YGS’deki 40 soruluk fen grubu dersleri içerisinde en fazla soru çıkan ders olup öncelikle sayısal öğrenciler olmak üzere tüm öğrencilerin mutlaka öğrenmesi gereken bir derstir. ÖSS’de çıkan Fizik sorularının zorluk derecesini üç gruba ayırabiliriz. %25’i kolay, %50’si normal, %25’si ise çeldirici özellik taşıyan, yoruma ve soyut düşünmeye ihtiyaç duyulan zor nitelikteki sorulardır. Bu demektir ki, Fizik dersine programlı çalışan bir öğrenci soruların %75’ini rahatlıkla çözebilir. Geriye kalan sorular ise sınava hazırlık sürecinde tüm derslerden 70.000 – 80.000 soru çözmüş öğrenciler için zaten kolay gelecek olan sorular olacaktır.
Fizik Dersine Çalışma

A) Derste: Fizik dersini derste anlamak başarmak için ön koşuldur. Derste öğretmenin yaptığı açıklama ve verdiği örnekler çok dikkatli takip edilmeli, bütün ayrıntılar dikkate alınmalıdır. Sorular, çözümler, grafikler ve çizimler hatasız bir şekilde deftere geçirilmelidir. Öğretmen konuyu anlatırken veya örnek sorular çözerken anlaşılmayan bölümler vakit kaybedilmeden (ertelenmeden) öğretmene sorulmalı ve öğrenilmelidir. İşlenecek konuları daha rahat anlamak ve takip etmek için muhakkak derslere hazırlıklı ve önyargısız gelinmelidir.

B) Bireysel Çalışmalarda: Fizik dersinde başarılı olabilmek için ders sonrası düzenli ve programlı tekrar zorunludur. Konu ile ilgili temel kavramlar iyi öğrenilmelidir. Anlaşılamayan kavram, tanım ve alt başlıklar, derslerde tutulmuş notlar günlük tekrarlarda gözden geçirilmeli, örnek sorularla öğrenme pekiştirilmelidir. Geçmiş yıllara ait sorular çözülmeli, MEB müfredatını esas alan Fizik kitabı temel kaynak olmak şartı ile eldeki yardımcı dershane kaynakları (ders kitapları, soru bankaları, konu testleri, ders notları, ödev kitapları vb…) gibi dokümanların hepsinden faydalanmak gerekmektedir.

Derse gelmeden önce elinizdeki Fizik kitabından o gün işlenecek konunun teorik kısmını okuyarak ve birkaç tane de soru çözüp derse gelinmesi konulara giriş için oldukça önemlidir. Ders esnasında, ders dışı şeylerle alakayı kesip pür dikkat öğretmen dinlenmeli ve çok iyi not alınmalıdır. Anlaşılmayan yerler mutlaka sorulmalıdır. Unutmayınız ki; daha sonra unutulan konuları öğrenmek için en iyi ek kaynak defteriniz olacağından, lütfen anlaşılır şekilde not almaya çalışın.

Dersten sonra, dersin olduğu günün akşamı konuyu mutlaka tekrar etmeli, ilk gün yapılmayan tekrar, sonraki günler işinizi daha zorlaştıracağından bu kural aslâ çiğnenmemelidir. Bu anlamda derste sorulan soruların evde bir daha –mutlaka- çözülmesinde fayda vardır. Tıpkı matematik dersi ile ilgili olan makãlemizde belirttiğimiz gibi, Fizik dersi de bakarak değil, yazarak ve şekiller çizerek çalışılan bir derstir.