1299 Söğüt’te küçük bir aşiretten önce beyliğe sonra daha sonra üç kıtaya hâkim olan Osmanlı Devleti’nin kuruluşu sırasında bazı avantajları vardı.Ayrıca bölgenin durumu da bu devletin kuruluşunda avantajlar sağlamıştır.
BİZANS’IN DURUMU
Bizans Marmara Bölgesi’ne sıkışıp kalmıştır.Anadolu Selçukluları döneminde yediği darbeler onu zayıf düşürmüştür.Ekonomisi bitik durumdadır, halka ağır vergiler yüklenmiştir ve halk bu durumdan memnun değildir.Ordusunun ücretli olması da ekonomiye büyük yük getirmektedir.Bitmeyen taht kavgaları, siyasi entrikalar merkezi zayıflatmaktadır.Tekfurları (vali) merkezi dinlememektedir.Doğudan Osmanlı, batıdan Sırp ve Bulgarlar sürekli saldırı halindedirler.Bu durumda Bizans’ın varlığını sürdürmesi imkansız gibiydi.
BALKANLARIN DURUMU
Balkanlarda siyasi birlik yoktu.En göçlü Sırplardı. Kralları Duşan’ın ölümünden sonra onlar da Osmanlıya rakip olacak güçte değillerdi.Bulgarlar, Bosnalılar, Hırvatlar, Arnavutlar prenslikler şeklinde yaşıyorlardı ve siyasi birlikleri yoktu.Balkanlarda dini alanda da siyasi istikrar yoktu.Sırplar, Bulgarlar, Rumlar Ortodoks’tu ve bunların Katolik Macar ve Hırvatlarla araları yoktu.Hem mezhep çatışmaları hem de Orta Çağ kilise baskısı halkı canından bezdirmişti.Ayrıca halkı canından bezdiren bir başka konu da feodalite ve halkın sınıflara ayrılmasıydı.İşte bu olumsuzluklar ve Osmanlının sunduğu imkânlar göz önüne alındığında bu bölgedeki halkın Osmanlıya fazla direnmediği görülmektedir.Bir cümle ile söyleyecek olursak Balkanlarda Osmanlıyı durduracak bir siyasi güç yoktu.Balkanlarda yaşayan halk ise buna gerek duymammış bilakis Osmanlının varlığından memnuniyet duymuştur.
ANADOLU’NUN DURUMU
Anadolu′da Selçuklu Sultanlığı vardı.Fakat Anadolu’da beylikler hâkimdi.Bu beyliklerin tamamı İran’daki İlhanlı Hanlığına bağlı idi ve buraya vergi vermekteydiler.Anadolu′da siyasi birlik yoktu.Anadolu her açıdan bir çöküntü yaşıyordu.Anadolu′da ayrıca Trabzon Rum Devleti de bulunmaktaydı.
ANADOLU’NUN ETRAFINDAKİ DEVLETLER
Osmanlının kuruluşu sırasında İran’da İlhanlılar vardı ve Anadolu bu devlete haraç ödüyordu.Karadeniz’in kuzeyinde Altınordu Devleti vardı.Mısır’da ise Türk İslam dünyasına liderlik yapan Memluklular vardı.
OSMANLININ BÜYÜMESİNİ KOLAYLAŞTIRAN FAKTÖRLER
COĞRAFİ KONUMU
Osmanlının bir uç beyliği olması, onda gaza ve cihat ruhunu geliştirmiş ve kolaylaştırmıştır.Batıya ilerlemesi halinde Bursa, İznik, İzmit gibi ekonomik değeri olan şehirleri alacaktı.
DOĞUDAN GELEN YOĞUN TÜRKMEN GÖÇLERİ
Anadolu′ya gelen yoğun Oğuz göçlerini hiçbir beylik topraklarında istemiyordu.Osmanlı ise bu gelenleri alıp Bizans’tan aldığı topraklara yerleştiriyordu.Böylece hem bölgeyi Türkleştiriyor hem de nüfusunu ve asker sayısını artırıyordu.
DİĞER BEYLİKLERİN RAHATSIZ ETMEMESİ
Anadolu beylikleri birbirleri ile mücadele ederken Osmanlı buna karışmamıştır.Diğer beylikler Osmanlıyı fiziki olarak küçük görmüşlerdir.Osmanlının Bizans’la yaptığı mücadelede ona destek vermişlerdir.Bu iki durum da Osmanlının halk gözünde büyümesini sağlamıştır.
MERKEZİ OTORİTEYİ GÜÇLÜ TUTMASI
Osmanlı devleti diğer Türk devletlerinde olduğu gibi ülke ve taht hanedanın ortak malıdır düşüncesinden yola çıkarak ülkenin bölünmesine müsaade etmemiştir.I. Murat taht babadan oğla geçer ve ülke hanedan mensupları arasında pay edilemez kuralını yürürlüğe koymuştur.Sancaklara gönderilen şehzadelere bir vali kadar yetki verilmiştir.Böylece merkeziyetçi bir devlet oluşturulmuştur.Fatih ise kanunnamesi ile bu kuralı daha da sağlamlaştırmıştır.
TAKİP EDİLEN İYİ POLİTİKA HALKA İYİ DAVRANILMASI
Osmanlı yaptığı fetihlerde hiçbir zaman istila emeli gütmemiştir.Alınan topraklara yurt gözü ile bakılmış ve her türlü yatırımı yapmışlardır.Tımar, iskân ve tahrir sistemi ile devlet varlığını buralarda hissettirmiştir.Aldığı topraklardaki insanların dinlerine dillerine örflerine asla karışmamış tam bir özgürlük sağlamıştır.Bu da Osmanlının aldığı topraklarda kalıcılığını sağlamıştır.
YÜZYIL SAVAŞLARININ ETKİSİ
Fransa ve İngiltere arasında 1337-1453 yılları arasında devam eden bu savaş Osmanlının balkanlarda kolay yayılmasına neden olmuştur.
AHİLERİN, ŞEYHLERİN, DERVİŞLERİN DESTEĞİ
Osman Gazi Ahi tarikatı lideri Şeyh Edebali’nin kızı ile evlenmesi onun taraftarlarının desteğini almasına neden oldu.Osmanlının cihat ve gaza anlayışı içinde olması diğer din ulularının da bu beyliğe yöneltmiş ve desteklerini vermişlerdir.
İLK ON PADİŞAHIN ŞAHSİ GAYRETLERİ
Osman Gazi’den Kanuni’ye kadar bütün padişahlar ordunun başında sefere çıkmışlardı.Devlet işleri ile bizzat ilgilenmişlerdir.Bu padişahlar gayeleri olan cihan hâkimiyeti için ne lazımsa yapmışlardır.
