KIRIM SAVAŞI’NDAN SONRAKİ GELİŞMELER
PANSLAVİZİM HAREKETLERİ
Kırım Savaşı’ndan sonra imzalanın Paris Antlaşması ile Rusya’nın Osmanlı üzerindeki emellerine set çekilmişti. Fakat 1870 yılında Avrupa’daki gelişmeler bu durumun değişmesine yol açtı.
Şöyle ki
♦1870’de İtalya, 1871’de de Almanya birliklerini tamamladı.
♦Böylece Avrupa’daki güçler dengesi bozuldu.
♦Fransa Sedan Savaşı’yla Alses Leoren’i Almanya’ya kaptırdı.
♦İtalya Avusturya’dan bir kısım toprak aldı.
♦Rusya bu gelişmelere karşı çıktı.İşte bu gelişmeler karşısında Rusya Karadeniz’in tarafsızlığını tanımayacağını açıkladı.Bunun üzerine İngiltere, Osmanlı, Almanya, Avusturya, İtalya, Rusya ve Fransa’nın katıldığı Londra Konferansı toplandı.1871
Burada şu kararlar alındı.
♦Karadeniz’in ticaret gemilerine açıklığı devam edecek
♦Boğazların kapalılık ilkesi devam edecek
♦Rusya Karadeniz’de donanma ve tersane bulundurabilecek
Böylece Rusya’nın Osmanlı üzerindeki emellerinin yolu tekrar açılmış oldu.İngiltere Ruslarla Almanların bir araya gelmesi endişesinden dolayı buna izin verdi.Bugüne kadar Osmanlının toprak bütünlüğünü savunan İngiltere bu şartlardan dolayı bundan vazgeçti ve Rusya’nın yolunu açtı.Rusya emellerini gerçekleştirmek için milliyetçilikten yararlanma yoluna gitti.Slav birliği dediğimiz panslavizmi kullandılar.Kurdukları gizli cemiyetlerle bu fikri yaymaya çalıştılar.Sadrazam Mahmut Şevket Paşa sayesinde Bulgar kilisesine özerklik aldılar.Bu Bulgaristan’ı bir anlamda siyasi açıdan bağımsız kılıyordu.Ruslar tarafından kışkırtılan Balkan milletleri yavaş yavaş ayaklanmaya başladı.1875’te Hersek sonra da Bulgar ve Sırplar isyan etti.Bosna Hersek’i almak isteyen Avusturya bu ayaklanmaya destek verdi.İşte bu ayaklanmalar Balkanları karmakarışık hale getirdi ve Balkan bunalımı dediğimiz bunalım doğdu.Osmanlı çok zor durumda kaldı.Avrupalı devletler de durumu kötü gördüklerinden müdahale edip Berlin’de konferanslar düzenleyip bu bölgeler için kabul edemeyeceğimiz isteklerde bulundular. Bizde ise Mithat Paşa, Serasker Hüseyin Avni Paşa, Mahmut Nedim Paşa meselenin çözümünü meşrutiyette gördüler.İnadılar ki eğer buradaki milletleri yönetime ortak edersek ayaklanmalar biter.Buna karşı olan Sultan Abdülaziz’i tahtan indirdiler.V.Murat’ı padişah yaptılar.Bu kişi dengesiz çıkınca meşrutiyeti ilan etmesi şartıyla ll. Abdülhamit’le anlaşıp onu tahta çıkardılar.Osmanlı bununla uğraşırken Sırbistan’da ikinci isyan çıktı.Osmanlı zor kullanarak isyanı bastırdı.Rusya araya girerek ateşkes yaptırdı.Büyük devletler başka bir olaya sebep vermemek için İstanbul’da bir konferans daha düzenlemeye kakar verdiler.
İSTANBUL KONFERANSI (TERSANE)
Rusya, İtalya, Fransa, İngiltere, Almanya ve Avusturya Balkan bunalımını görüşmek için İstanbul’da toplandılar ve buradaki elçileri ile bir konferans düzenlemeye karar verdiler.Osmanlı buradan aleyhine kararlar çıkacağını bildiğinden hem isyanları önlemek hem de bu konferansın toplanmasını önlemek için meşrutiyeti ilan etti.Böylece konferansın toplanma nedenleri ortadan kalkmış oldu.Fakat Avrupalı elçiler bunu hiç dikkate almadılar ve şu kararları alıp bize sundular.
♦Bosna Hersek’e muhtarlık verilecek
♦Bulgaristan doğu ve batı olmak üzere iki eyalete bölünüp buralara muhtarlık verilecek.
♦Osmanlı Sırbistan ve Karadağ’dan askerlerini çekecek.
Osmanlı bunları kabul etmedi.Avrupalılar Londra’da bir daha toplanıp bu kararları biraz değiştirerek bize sundular.Osmanlı bunu da kabul etmeyince Rusya’ya fırsat doğdu ve Baserabya’ya asker soktu ve böylece 93 Harbi başlamış oldu.
1877-1878 OSMANLI RUS SAVAŞI AYESTEFANOS–BERLİN ANTLAŞMALARI II.ABDÜLHAMİT
Osmanlı İstanbul konferansının kararlarını kabul etmeyince Ruslar savaş ilan etti.Osmanlı Paris Antlaşması’nı göstererek Avrupa’nın kendisini korumasını istedi.İngiltere Rusya’dan boğazların alınmayacağına ve Süveyş Kanalına dokunulmayacağına dair garanti alınca Osmanlıyıdesteklemekten vazgeçti ve çağrıya olumsuz cevap verdi. Ruslar batıdan Tuna’yı geçerek ilerlediler.Gazi Osman Paşa Plevne’yi savundu ise de burayı Rusların almasını önleyemedi.Ruslar Edirne’ye geldi ilerleyerek Çatalca’ya kadar ulaştılar.Doğuda ise Gazi Ahmet Muhtar Paşa Rusları karşıladı.Burada da Rusları durduramadık ve Erzurum işgal edildi.Ruslar Yeşilköy’e kadar geldiler.Artık yapacak bir şey olmadığından barış istendi.Bu arada Abdülhamit savaşı bahane ederek mebusan meclisini kapattı.Sonuçta Ruslarla Ayestefanos (Yeşilköy) Barışı imzalandı.
Buna göre
♦Bosna Hersek’e muhtarlık verilecek
♦Sırbistan, Romanya, Karadağ bağımsız olacak
♦Büyük Bulgaristan Krallığı kurulacak, Makedonya, Doğu Rumeli ve asıl Bulgaristan buna dâhil olacak.
♦Kars, Ardahan, Batum, Doğubeyazıt Ruslara verilecek.
♦Teselya ve Arnavutluk’ta Osmanlı ıslahat yapacak.
♦Osmanlı Girit’te, Ermenilere ıslahat yapacak.
♦Osmanlı 30 milyon savaş tazminatı verecek.
Böylece
♦Osmanlı Sırbistan, Romanya ve Karadağ’ı kaybetti.
♦Doğu Anadolu’da önemli toprak parçası Rusların eline geçti.
♦Ermeni meselesi ilk defa gündeme geldi.
♦Ruslar Ermeniler üzerinde söz sahibi oldular.
♦Özerk Bulgar Devleti Ege Denizi’ne kadar inerek Osmanlının Rumeli’deki topraklarını böldü.
♦Bulgaristan sayesinde Ruslar Akdeniz’e inerek sıcak denizlere inme politikalarını gerçekleştirdi.
♦Bu savaş meclis –i mebusanın kapanmasına neden oldu.
♦Rusya’nın panslavist politikası başarıya ulaştı.
♦Ruslar Fırat Dicle Nehirleri’ne yaklaştı.
♦Ruslar Basra Körfezi’ne yaklaştı.
♦Ruslar Hint ticaret yolunu tehdit etmeye başladı.
♦Balkanlarda yeni devletler kuruldu.
♦Rusya’nın yakaladığı avantajlar Avrupalı devletleri rahatsız etti ve bunu kabullenmediler dolayısı ile bu antlaşma yürürlüğe girmedi.
BERLİN ANTLAŞMASI 1878 II.ABDÜLHAMİT
Rusya amacına ulaşmış Osmanlıyı parçalamıştı.Antlaşmaya ilk tepki İngiltere ve Avusturya’dan geldi.Avusturya’nın Balkanlarda gözü olduğu için Rusya’nın balkanlarda büyümesine razı olmadı.İngiltere ise kendisinin kandırıldığına inanıyordu.
Çünkü
♦Rusya Bulgaristan aracılığı ile Ege Denizi’ne çıkmış
♦Doğu Anadolu’ya gelerek Hint yolunu ve Basra Körfezi’ni tehdit etmektedir.
İşte bu sebeplerden dolayı bu iki devlet Ayestefanos’a itiraz edeceklerdir.İngiltere Osmanlıdan bu antlaşmanın bozulmasına karşılık Kıbrıs’ı istedi. Böylece Ruslara bir mesaj verilerek daha aşağılara inmesi önlenecekti.Rusya bu itirazı önce kabul etmese de sonuçta başka çaresi olmadığından dolayı kabul etti.Berlin’de bir konferans düzenlendi.Bu durum Osmanlının geleceğine kendisinin değil uluslararası toplantılarda büyük devletlerin karar verdiğinin göstergesiydi.Bu konferansa Osmanlı, Rusya, İngiltere, Almanya, İtalya, Avusturya ve Fransa katıldı.Alman Başbakanı Bismark’ın başkanlık ettiği konferans Berlin Barışı’yla son buldu.
Berlin Barışı’na göre
♦Büyük Bulgaristan üçe bölünecek
→Asıl Bulgaristan Osmanlıya vergi veren prenslik olacak
→Makedonya kısmi ıslahat yapılması şartıyla Osmanlıya verilecek
→Doğu Rumeli Osmanlının olacak Hıristiyan vali tarafından özerk olarak yönetilecek.
♦Bosna Hersek Osmanlı toprağı sayılacak ve Avusturya tarafından idare edilecek.
♦Kars, Ardahan, Batum Ruslara verilecek Doğubeyazıt Osmanlıya verilecek.
♦Osmanlı ülkesinde Ermenilerin oturduğu yerlerde ıslahat yapılacak.
♦Teselya Yunanistan’a verilecek.
♦Osmanlı Girit’te ıslahat yapacak.
♦Romanya bağımsız olacak Dobruca’yı da alacak.
♦Sırbistan bağımsız olacak Niş’i de alacak.
♦Karadağ bağımsız olup Adriyatik kıyılarından toprak alacak.
♦Boğazlar 1856 Paris ve 1871 Londra’ya göre idare edilecek.
♦Osmanlı 60 milyon savaş tazminatı verecek.
♦Tuna savaş gemilerine kapalı ticaret gemilerine açık olacak ve uluslararası bir komisyon tarafından idare edilecek.
Sonuçta
♦Osmanlı Rus savaşları Birinci Dünya Savaşı’na kadar sona erdi.
♦Ermeni meselesi devletler arası bir politika oldu.
♦Rusya’nın Balkan hâkimiyeti önlendi.
♦Rusya’nın Ege denizine inmesi Bulgaristan’ın parçalanması ile önlendi.
♦Yunanistan’ın sınırları genişledi.
♦Osmanlı sadece Doğubeyazıt’ı aldı.
♦Osmanlı büyük toprak kaybına uğradı.
♦Bosna Hersek ve Kıbrıs’ın Türk toprağı oluşu sadece görünüşte kaldı. Sınırlar daralmadan Osmanlının egemenlik hakları bu topraklarda elinden alındı.
♦Berlin Konferansı ve Barışı Osmanlının paylaşıldığı yer oldu.
♦Bu paylaşmaya İngiltere de katıldı.
♦Bunun üzerine Osmanlı Almanya’nın yanına kaydı.
♦Ayestefanos’un bozulması Osmanlıdan ziyade İngiltere ve diğer Avrupa devletlerine yaradı.
♦Bu konferanstan sonra Osmanlı dağılma dönemi hızlandı.
