“Jandarma görmesin diye Kuran-ı Kerim’leri tarlalara saklardık” yalanı..

Atatürk döneminde jandarmalar köy köy gezip kimlerin Kur’an okuduğunu kontrol ediyor ve “Sen misin din dersi veren?” diyerek hocaları alıp götürüyormuş.
Tamamen hayal ürünü olan bu anlatıyı belgelerle çürütelim ve Atatürk döneminde dini kitapların okutulmasından bahsedelim. Lütfen sonuna kadar dikkatle okuyun ve paylaşın.
Birazdan belgeleriyle göreceğiniz üzere Atatürk, Kuran-ı Kerim’i ve din kitaplarını yasaklamak bir tarafa, hem askerler için hem köylüler için ayrı ayrı din kitabı hazırlatmıştır. Köylerde her evde mutlaka bir Kur’an-ı Kerim ve din kitabı bulundurulması için resmî adımlar atmıştır. Okullarda din ve Kuran-ı Kerim dersleri okutulmuştur.

Askere Din Kitabı

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

26 Mart 1925’te Genelkurmay Başkanı Fevzi Çakmak, Diyanet İşleri Başkanlığından askerlerin İslam dinini öğrenmeleri için kışlaların uygun yerlerine asılmak maksadıyla ayet-i kerime ve hadis-i şerif yazılı levhalar hazırlanıp gönderilmesini ve askerlere okutulmak üzere bir din kitabı hazırlanmasını istemiştir.
Bunun üzerine Diyanet İşleri Başkan Yardımcısı Ahmet Hamdi Akseki tarafından görmüş olduğunuz Askere Din Dersleri kitabı hazırlanmış ve silah altındaki tüm askerlere okutulmaya başlamıştır.

Köylüye Din Dersleri Kitabı
1928 yılında köylümüzün İslam dinini layıkıyla öğrenmesi için yine Ahmet Hamdi Akseki tarafından Köylüye Din Dersleri adlı bir kitap yazılmıştır.
Diyanet İşleri Başkanlığı tarafından bu kitabın köylülere ulaştırılmasının sağlanması için müftülüklere talimat verilmiştir.

Her evde Kur’an-ı Kerim bulundurulacak!
Atatürk Türkiye’si, Kur’an-ı Kerim’in mümkün olduğu kadar çok kişiye öğretilmesini hedeflemiştir.
Diyanet İşleri Başkanı Rıfat Börekçi 8 Şubat 1938 tarihinde yazdığı bir yazıyla her evde bir Kur’an-ı Kerim ve bir din kitabı bulunması ve okunmasının sağlanması hususunda il müftülüklerini uyarmıştır. İşte belgesi:

Kur’an kursuna giden öğrencilerin sayısı artırılacak!

Diyanet İşleri Başkanı Rıfat Börekçi 27 Nisan 1938 tarihli bir başka yazıda Konya’da Kur’an öğretimine ait üç aylık cetvelde sadece 13-14 öğrenciye eğitim verildiğini belirterek bu sayının artırılmasını istemiştir.

Okullarda Din ve Kur’an-ı Kerim Dersleri Verilecek!

Asker ve köylünün din öğrenmesini isteyen Atatürk, okullardaki din eğitimini de elbette unutmamıştı. Medreseler kapatıldığı için Cumhuriyet’in ilk yıllarında din eğitiminin verileceği yerlerin mektepler olması gerektiği; “Her fert, dinini, diyanetini, imanını öğrenmek için bir yere muhtaçtır. Orası da mekteptir.” şeklindeki ifadelerle vurgulanmıştı.
Millî Eğitim Bakanlığının 1924 Yılı Müfredat Programı çocuklara İslam dinini sevdirme ilkesiyle hazırlanmıştır. İlkokullarda haftada iki saat zorunlu Kur’an-ı Kerim ve din dersleri okutulmaktadır. Müfredata göre 2. sınıflara Kur’an-ı Kerim elifbası gösterilecek ve amme cüzüne devam edilecektir. Öğretmen bu derslerde Hazreti Peygamber’in hayatını anlatacak ve çocukların kalbinde İslam muhabbetini başlatacaktır. 3. sınıfta ki din dersleri de Kur’an-ı Kerim öğretimine ayrılacak, uygun zamanlarda Hazreti Peygamber ve Ashab-ı Kiram’dan menkıbeler anlatılacaktır. 4. sınıfta, Kur’an-ı Kerim tilavetine devam edilecek, öğretmen İslam’ın şartlarını anlatacak, Hazreti Fahr-i Âlem ile diğer peygamberlerin menkıbelerini anlatacaktır. Namaz sureleri, abdestin nasıl alınacağı ve nasıl namaz kılınacağı da 4. sınıfta öğretilecektir. 5. sınıfta Kur’an-ı Kerim öğretimine devam edilecek, öğrencilerin abdest ve namaz konusundaki bilgileri takviye edilecek, oruç ve hac ibadetleri öğretilecektir.
Bakanlık, 1924 yılında ilkokul kitaplarını incelemek üzere bir komisyon kurdu. Komisyon, incelemelerini tamamladıktan sonra yeni dönem ders kitaplarının yazılması konusunda bazı hususlar belirledi. Raporlarda genel anlamda kitapların yabancı kelimeler-den temizlenerek millîleştirilmesine, ezbere dayalı olmaktan çok uygulamaya dönük olmasına, çocukların seviyelerine uygun bir dille yazılmasına ve millî duyguları uyandıracak nitelikle olması gerektiğine dikkat çekilmişti. Bu kurallara uygun olarak hazırlanan kitaplar, Millî Talim ve Terbiye Dairesinin onayından geçtikten sonra okullarda okutuluyordu.
Millî Talim ve Terbiye Heyeti tarafından çıkarılan neşriyat bülteni, Türkiye’de yayınlanan kitap, gazete ve dergilerin resmî kayıtlarını ihtiva etmektedir. Bu kayıtlar incelendiğinde 1928-1931 yılları arasında ilkokullarda okutulan 4 farklı yazara ait toplam 11 din dersi kitabı göze çarpmaktadır. Bunlardan bazılarına kısaca değinmekte fayda var.

Türk Çocuğunun Din Kitabı

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1927 yılında çocuklarımızın dinin esaslarını öğrenmesi amacıyla hazırlanmıştır.
İlk Türk yayıncılardan olan, Hilmi Matbaasının sahibi Tüccarzade İbrahim Hilmi’ye bastırılan kitapta besmele, cami, ezan, Peygamber Efendimiz’e yönelik bilgiler gibi İslam dininin temel esasları sade bir şekilde çocuklara sunulmuştur.
Millî Talim ve Terbiye Dairesinin 15.08.1927 tarihli ve 1 numaralı; 15.09.1927 tarihli ve 154 numaralı ve 8.12.1927 tarihli ve 204 numaralı kararlarıyla ilkokulların 3, 4, ve 5. sınıflarında okutulmaları uygun görülmüştür. 1929’da yeni harflerle tekrar baskıya giren kitapta cami şu sözlerle anlatılmıştır:
“Göğe doğru uzanan beyaz minareleriyle yuvarlak kubbeleriyle camiler gözümüze ne hoş görünür. Sanki gizli bir his bizi daima içeriye doğru çekmek ister.”

Cumhuriyet Çocuğunun Din Dersleri.

İlk baskısını 1927’de yapan kitap, Muallim Abdülbaki tarafından yazılmıştır. Kitabın 3. sınıflar için olanı İkdam Matbaasında, 4. sınıflar için olanı Ahmed Kamil ve Şeriki Matbaasında, 5. sınıflar için olanı İlhami Fevzi Matbaasında basılmıştır.
1926 İlkokul Din Dersler Müfredatı “Çocuklarda Cenâb-ı Hakk’a karşı şükran ve muhabbet hisleri uyandırmak, onlara İslam dinini sevdirmek” gayesi gütmekteydi. Bu hedefe uygun olarak hazırlanan Cumhuriyet Çocuğunun Din Dersleri kitabında Allah, Peygamber ve Ehl-i Beyt sevgisi üzerinde durulmuş, dinin inananların birlik ve beraberliğini sağladığına vurgu yapılmıştır.
“Bizi dünyaya getirmiş, bize birçok nimetler vermiş. Bizi kalbimizin içinden, aklımızdan daima hayra, doğruluğa sevk ediyor. Böyle büyük bir Allah hiç sevilmez mi?”
“Akla, medeniyete en uygun bir din olan Müslümanlığı bize öğreten Peygamberimizi çok severiz.”
“Camilerde toplanan, bayramlarda birbirinin bayramını kutlayan insanların duyguları, inandıkları şeyler, hep birdir. Bunları birleştiren, Müslümanlıktır.”

Cumhuriyet Mekteplerinde Din Dersleri
İlk baskısı 1929 yılında Türk Neşriyat Yurdu tarafından yapılan kitap, M. Ali Rıza tarafından yazılmıştır. Millî Talim ve Terbiye Dairesinin 7.8.1928 tarihli ve 145 numaralı kararıyla ilkokullarda ders kitabı olarak kabul edilmiştir. İlkokulların 3, 4, ve 5. sınıflarında okutulan kitap, 1930 ve 1949 yıllarında tekrar baskıya girmiştir.

İslam Dini ve Köy Mektepleri İçin Dinimiz.
İlk baskısını 1927 yılında yapan bu kitap, İstanbul Darülfünûn İlahiyat Fakültesi İslam Mezhepleri öğretim görevlilerinden Yusuf Ziya Efendi tarafından hazırlanmıştır.
1927’de Amedi Matbaası tarafından basılan kitabın Millî Talim ve Terbiye Dairesinin 13.08.1927 tarihli ve 120 numaralı; 24.08.1927 tarihli ve 143 numaralı kararlarıyla ilkokulların 3, 4, ve 5. sınıflarında okutulması uygun görülmüştür. Kitap daha sonraki yıllarda, Sebat Matbaası ve Kanaat Kütüphanesi tarafından da neşredilmiştir.

İbadet etmeyi kolaylaştıran Atatürk. Hatta İnönü.
Atatürk’ün ibadet etmeyi yasakladığına dair değil belge, en ufak bir emare bile yoktur. Tam tersine Atatürk, Türk milletinin rahatça ibadet etmesi için kafa yormuş, bu noktada önemli adımlar atmıştır. Laiklik ilkesi zaten bütünüyle bireyin rahat ibadet edebilmesini teminat altına almaktadır. Buradan bile Atatürk’ün ibadet karşıtı olmadığını anlayabiliriz. Ancak biz Atatürk’ün ibadeti yasaklamadığına, hatta halkın ibadet etmesini kolaylaştıracak çözümler düşündüğüne dair somut örnekler de vereceğiz.
1929 yılından itibaren Çankaya Köşkü İkinci Kâtibi olarak Atatürk’ün hizmetinde bulunan Zühtü Uray anlatıyor:
“Aksaraylı Hafız Yaşar isminde bir hafızı vardı. Zaman zaman onu çağırır, Kur’an okutur, mevlid okuturdu. Camilerde namazda secdeye baş konan yerleri ayak basılan yerlerden ayırıp temiz kalması için tertipler hazırlamıştı. Bu çabaları dine de ne kadar ehemmiyet ve kutsiyet verdiğini gösterir.”
Zühtü Uray’dan bu bilgileri aldıktan sonra, Atatürk’ün camilerde secde yerlerinin temiz tutulması için hazırladığı tertiplerin neler olabileceği konusunda bir arşiv araştırması yaptım. Atatürk, camilerin temizliği meselesini Diyanet İşleri Başkanlığıyla görüşmüş, il ve ilçe müftülüklerinin camilerin secde yerlerinin temizliğine dikkat edilmesi konusunda uyarılmasını sağlamıştı. Dahası var. Diyanet İşlerinin camilerin temizliği konusundaki hassasiyeti Atatürk’ün vefatından sonra da devam etmişti. Görmüş olduğunuz belge 1947 yılına, İsmet İnönü’nün cumhurbaşkanı olduğu döneme ait. 3 Aralık 1947 tarihli belgede Diyanet İşleri Başkanı Ahmet Hamdi Akseki’nin camilerin ve secde mahallerinin yanısıra imamların sarık ve cübbelerinin temizliğinin dinî ve zaruri bir şart olduğu konusunda Müftülükleri uyardığını görüyoruz. Ümit Doğan