Biyoloji

BİYOLOJİ DERSİNE NASIL ÇALIŞMALIYIZ?
Biyoloji, canlıları inceleyen bir bilim dalıdır. Canlılara âit olan doğal olayları pozitif bilim metotlarıyla açıklamaya çalışır. Biyoloji, yaşamsal olaylar arasında ilişki kurulmasına imkân tanıyıp, bir anlamda hayatımızı da kolaylaştırmaktadır. Başka deyişle Biyoloji dersi, yaşamsal ve doğal olaylar arasında sebep-sonuç ilişkileri kurarak yaşamı kavramaya ve edinilen bilgilerden faydalanarak problemlerimizi çözmeye yarar. Biyoloji dersinin sonucunda ise, canlılar, sistemler, basit anlamda yaşam ve onu oluşturan unsurlar kavratılır ve son tahlilde bu kazanımlar pratik hayatta kullanılabilecek verilere dönüştürülür.
Biyoloji dersi, bilgi ağırlıklı olması sebebiyle anlatımın yanında grafik, şekil, tablo ve şema ve benzeri göstergelerle desteklenerek yorum yaptırılan ve bu yolla da muhakeme ve karşılaştırma yapmayı gerektiren bir derstir. Diğer taraftan Biyoloji dersinin, ezberle öğrenilemeyecek olan ama ezbersiz de yapılamayacak olan çok önemli bir fen bilimleri alanı olduğu da söylenebilir.
Bu nedenle, —yâni bazı ünitelerin Biyoloji’de temel üniteler olması nedeniyle— ilerleyen ünitelere ulaşıldıkça temel konuların tekrar tekrar gözden geçirilmesi gerekmektedir.

Biyoloji Dersine Ait Soruların Özellikleri

— Bu dersin soruları genelde tablo, grafik yorumlama, şekil okuma gibi verilere dayanmasının yanı sıra, bu verileri kullanarak örtülü bilgilere ulaşılması ve böylece muhakeme becerisini sınamaktadır. Bu nedenle Biyoloji soruları çözülürken öncelikle soru kökü çok berrak bir şekilde okunmalı, sorunun yüklem kökünde, —me, —ma, vb. olumsuzluk eklerinin olup olmadığına mutlaka en baştan dikkat edilmelidir.

— Bu amaçla tüm bilgiler ve veriler özenle okunmalı; tablo, grafik, şekil, açıklama ve diğer yan bilgiler eş-zamanlı ve eş-güdümlü bir şekilde incelenmelidir. Bazı soruların ince ayrıntılar içermesine karşın, bu bilgilerin örtüştürülerek sorunun basit bir düzeneğe ve bağlama taşınabileceği imkânı gözden kaçırılmamalıdır. Bu nedenle, bu dersin sorularını çeşitli çizgi film fragmanlarında olduğu gibi senaryolara dönüştürerek çözmek, hem zevkli hem de açıklayıcı olmaktadır.
— Bununla birlikte bazı Biyoloji soruları birkaç konuyu da kapsayabilmektedir. Bu nedenle Biyoloji müfredatındaki tüm konuları bilmek gerekmektedir. Fakat bu durum, çoğu öğrenciyi olumsuz bir koşullanmaya da sürüklemektedir. Ezbere ve müfredata dayalı bu donanım ile sınava hazırlanan öğrenciler, ya çözdükleri soruları müfredata veyâ zihinlerinde şematize etmiş oldukları (şekillendirdikleri)şekil ve kalıplara göre veyâhut ta zihinsel olarak tematize etmiş oldukları (içeriklendirdikleri) kavramsal haritalara göre cevaplandırmaktadırlar. Yalnız bu yol ve yordamlar kısmen doğru olmakla birlikte, çoğu kez de yanıltıcı da olabilmektedir. Çünkü Biyoloji dersi sorularını kafamıza göre veyâ donanımımıza göre değil de; daha çok soruya göre veyâ soruda verilen bilgi dökümüne göre cevaplandırmakta fayda vardır.

— Yâni bâzen mantığınıza ters ve uzak düşen kurgular verilebilir. Bu tür soruları size ters ve garip hatta mantıksız ve tutarsız geldiği zannı ile değil de, sorunun kendi evrenindeki tutarlılığı ile kavramaya ve de çözmeye çalışın.

— Başka deyişle her yeni soruya geçtiğimizde kafamızdaki kurulu önceki sorunun sistemini yıkmalı, tortularını atmalı, ancak ondan sonra, bir sonraki sorunun yeni verileriyle zihninizde yeni sorunun evrenini tasarlayarak, özetle yeni soruya dönük/yönük bir sistem inşâ ederek her bir yeni soruyu bu şekliyle zihinsel kapsama alanınıza almalısınız.

— Başka deyişle, kafamızdaki önceki edimlere göre değil de, sorunun vermiş olduğu verilere göre veyâ sorunun içeriğine göre yanıt vermeli ve cevap şıklarını da bu doğrultuda elemine etmelisiniz. Yâni her soruyu kendi bağımsız kavramsal uzayıyla cevaplandırmalıyız.

— Kısacası, soru çözümünde dikkat etmeniz gereken husus, soruda bizden ne istendiğini ve bu doğrultuda seçeneklerde bize ne verildiğini tam ve doğru olarak anlamaktır. Aslında itiraf etmek gerekirse, bu ders bir parça Türkçe yi kavrama gücüyle ve okuma ânındaki dikkatle de doğru orantılıdır. Bu nedenle iyi ve dikkatli bir okuyucu olmaya özen göstererek ve olabildiğince Biyoloji dersine ait farklı ÖSS sorularını çözerek, tam anlamıyla bütün soru kapılarıyla ve soruların kavramsal uzaylarıyla tanışık olmaya odaklanmalısınız. Bilindiği gibi bu beceri de ancak–ve–ancak çok sayıda ve farklı içerikte soru çözmekle mümkündür.
Biyoloji Dersine Nasıl Çalışmalıyız?

Derste;

— Her ders için geçerli olduğu gibi Biyoloji dersinde de başarılı olmanın temelinde dersin derste öğrenilmesi koşulu yatmaktadır. Öğrenciler, “etkin dinleme” çerçevesinde karşılıklı diyaloglar ile konuları pekiştirmeli ve kafalarına takılan soruları da ânında sorarak, duyumsayarak, içselleştirerek, anılarıyla çağrıştırarak, bir belgesel kanalı izliyormuş gibi ilgiyle gözlemleyerek, edatâ çocuksu bir merak ile tüm canlı yaşamın gizemlerini keşfetmeye kendilerini adamalıdırlar.

— Ayrıca, “Derste konuyu anlamasam da olur. Anlatan biri elbette bulunur.” fikri zihninize yerleşmişse dersi takip etmekte ciddî sorunlar yaşayabilirsiniz. Bu nedenle tür düşüncelerle değil; tersine, canlı varlıklara karşı ilgili bir zihinsel hazırlık ve merak güdüsü ile derse girilmelidir.

— Nitekim bu duygu-durumuyla derse girerseniz, o zaman sadece Bilişsel Zekâ’nızı değil, aynı zamanda Ruhsal Zekâ’nızı ve Duygusal Zekâ’nızı da bu etkinliğe katmış ve her bakımdan kalıcı bilgiler kazanmaya başlamış olursunuz. Ancak şu var ki, çalışmalarınız bu düzeye taşıyabilmeniz için Biyoloji dersi içersindeki mantıksal bilgileri de daimâ zinde tutarak ve olabildiğince not alarak önemli noktaları ve çıkarımları aslâ–ve–aslâ kaçırmamaya özen göstermelisiniz.

Bireysel Çalışmalarda;

— Konulara hazırlanırken mutlakã önceden konuyu okuyunuz. Vurgulanan, koyu puntolarla yazılan kısımları gözden geçirip konu özetini derinlikli ve nitelikli bir şekilde okuyunuz. İlâveten, konuyla ilgili sorular çıkararak ve bu sorulara cevaplar arayarak çalışmanıza tutkulu bir dinamizm katınız.

— Derste öğretmen konuyu anlatırken not edilen bilgiler, vurgulanan hususlar tekrar edilerek, bu not alma çalışmalarıyla adetâ Biyoloji dersinin mini bir sözlüğü hazırlanmalıdır. Başka deyişle önemli yerleri yıldız koyarak veya bu yerlerin altını çizerek somut bir kavram atlası oluşturmaya çalışılmalıdır. Böylelikle konuların önemli yerleri ilerleyen günlerde bu notlar üzerinden tekrar edilerek çok önemli bir pekiştirme yapılabilir.

— Ayrıca kendiniz çalışırken çıkardığınız soruları da mutlakā öğretmeninize sorunuz. Aldığınız notları evde temize geçirerek konuyu bir kere daha tekrar etmeye de özen gösteriniz. Konu ile ilgili hazırlanmış test kitaplarının özetlerini okuyup, ilgili konu testlerini de mutlakā çözünüz. Konuların püf noktalarını öğreniniz. Dershânede öğrenciyseniz, size verilen tarama testleri çözmeyi aslā ihmâl etmeyiniz. Hiçbir soruya “önemsiz!”, “anlamasam da olur!” demeyin. Önemsenmeyen herhangi bir sorunun püf noktası, çok daha önemli olan gerçek ÖSS’deki bir sorunun ana fikri, hattâ kendisi bile olabilir.
— Ayrıca geçmiş yıllarda çıkan tüm ÖSS sorularını çözüp yorumlamaya çalışın. Her sorudan bir ana fikir çıkarmaya çalışın. Böylece çalışmalarınıza nasıl yön vermeniz gerektiğini, hangi konulara ağırlık vermek gerektiğini, ayrıca da hangi konu ve kavramların hayatî önem taşıdığını yeniden düşünerek, bu durum tespitinden hareketle kendinize sağlam bir yol haritası çiziniz.

— Bilindiği gibi Biyoloji Dersi, ayrıca Latince terimlerin ağırlıklı olduğu bir derstir. Dershânede veyâ okulda öğretmeninizden dersi dinledikten sonra bu terimlerin akılda tutulabilmesi için mutlakā tekrar edilmesi gerektiğini de unutmayın. Çünkü ilk kez duyulan veyâ nâdiren duyulan bu tür kelimelerin unutulması çok daha kolaydır.

— Bu cümleden hareketle bir gün sonra işleyeceğiniz konuya ön hazırlık yaparak veyâ dersten önce ilgili konuyu da en az bir kez okuyarak dersinize girerseniz çok daha kalıcı ve kolay bir öğrenme etkinliği gerçekleştirmiş olursunuz.

— Demek ki, ders çalışılırken konular sebep-sonuç ilişkisi içersinde dikkate alınarak, özelde ezberden kaçınılmalıdır; ancak elbette ki bazı temel kavramlar genelde ezberlenerek bilinmelidir. Daha önce söylediğim gibi özelde her konuya dönük yapılacak ezberler; muhakeme sorularını çözmekte sizi zora sokabilir. Bu nedenle ezber ağırlıklı çalışmalardan ziyade ezberlenen bilgilerin de kullanıldığı yorumsayıcı çalışmalar yapmakta fayda vardır.

— Bu nedenle konunun mantığını ya da doğa kānunlarının sebep ve sonuç ilişkileri içersindeki kavramsal çerçevelerini, olayların örüntülerini, olayların tekil ya da tümleşik veya başka olaylarla bileşik olarak gerçekleştiğinde ortaya çıkan yeni durumun sonuçlarını ve biyolojik olayların dayanmış olduğu temel mantığı özümsemeye çalışmak gerekmektedir. Bu nedenle devamlı olarak öğrenilen konular, yine periyodik zamanlarda soru çözülerek pekiştirilmeli, böylece de teknik analiz ve muhakeme becerisi giderek artırılmalıdır.

— Demek ki, Biyoloji dersi bir parça ezbere dayalı bir ders olduğunu kolay unutulacağını düşünerek sık sık tekrarlar yapılarak konular ve bu konuların kavramsal kipleri zinde tutulmalıdır.

— Son olarak, evinizde kendi kendinize çalışırken çıkardığınız soruları ya da çözemediğiniz soruları da okuldaki veya dershanedeki öğretmeninize mutlakā sormayı ihmâl etmeyin. Gerekirse derste aldığınız notları evde temize çekerek konuyu bir kez daha tekrar edin. Konu ile ilgili hazırlanmış test kitaplarının özetlerini de okuyup soruların ve konuların bam telini yakalamaya çalışın!

— Özetle, her derste olduğu gibi Biyoloji dersi de önem verilmesi gereken, çalışma ve emek isteyen bir derstir. Bu anlamda Biyoloji atlasından, şekillerden, kitaptaki grafik ve tablolardan faydalanılması öğrencinin görme duyusunu ve Fotoğrafik zekâsını da geliştireceğinden, bu konseptteki etkili öğrenme teknikleri ile bu dersi çok daha zevkli hâle getirebilirsiniz. Bu konuda size tavsiyem Biyoloji dersi sorularını, zaman zaman bulmaca veya zekâ sorusu gibi çözerek puan hanenize çok önemli katkılarda bulunmanızdır.