SOKULLU MEHMET PAŞA
Hırvat asıllı olan Sokulu devşirme sistemi ile gelmiş ve Enderun’da yetişmiş 1564’te Kanuni′ye vezir olmuştur.Kanuni′den sonra ll.Selim’e ve lll.Murat’a vezirlik etmiştir.II.Selim devlet işlerinde gevşek davrandığı için Sokullu ön plana çıkmış işte bu yüzden bu döneme Sokullu dönemi denmiştir.Fakat son söz padişahta bitmiştir.
AVUSTURYA İLE ANTLAŞMANIN YENİLENMESİ 1568
Kanuni 1533 Avusturya ile anlaşma imzalamıştı.Fakat bu anlaşma 1562’de bozulunca Kanuni sefere çıktı ama sefer sırasında vefat etti.Sokullu Maksimilyen’le antlaşmayı bir daha yeniledi.
SAKIZ ADASI’NIN FETHİ 1568
II.Mehmet döneminde Sakız Adası Cenevizlilere bırakılmıştı.Cenevizliler bura için vergi veriyorlardı.Fakat daha sonra vergi vermeyip korsanlık yapmaya başladılar.İşte bu yüzden buranın alınmasına karar verildi.
Böylece
♦Ege’deki Türk hâkimiyeti güçlendi.
♦Ege sahilleri güvenlik altına alındı.
YEMEN’İN FETHİ 1568
Yemen l. Hint seferi sırasında ele geçmesine rağmen bir türlü otorite kurulamamıştı.Koca Sinan Paşa ve Özdemiroğlu Osman Paşa burada otoriteyi kurmaya çalıştılar.
KIBRIS’IN FETHİ 1570
Bu ada Venediklilerin elinde bulunuyordu.
Fakat
♦Venedik’in vergi vermemesi.
♦Adanın jeopolitik konumu.
♦Osmanlının Akdeniz ticaretinin güvenliğini sağlamak istemesi.
♦Kıbrıs şövalyelerinin Osmanlı gemilerine saldırması.
♦Adanın zengin olması.
♦Venedik’in burada olması Osmanlının Akdeniz egemenliğine gölge düşürmesi.
♦Mısır, Suriye ve Anadolu′nun deniz yolunun güvenliğinin sağlanmak istenmesi.
♦Bu adanın Anadolu′nun ön savunma hattı olması.
♦II.Selim’in korsanlar tarafından çalınan atlarının burada satılması.
Kıbrıs’ın alınmasına Sokullu karşı çıkmasına rağmen ll. Selim’in ısrarlı tutumu üzerine kabul etmek zorunda kalmıştır.Lala Mustafa Paşa adanın fethini gerçekleştirdi.
Sonuçta
♦Doğu Akdeniz tamamen Osmanlı egemenliğine girdi.
♦Mısır, Suriye, Anadolu deniz yolunun güvenliği sağlandı.
♦Akdeniz’deki Osmanlı egemenliği pekişti.
♦Venedik Doğu Akdeniz’den çıkarıldı.
♦Adaya Türkler yerleştirildi.
♦Anadolu′nun savunması kolaylaştı.
♦İnebahtı’ya zemin hazırladı.
İNEBAHTI SAVAŞI 1571
Kıbrıs’ın fethi Avrupa′yı özellikle papayı kızdırdı.Papanın çağrısı üzerine Venedik, Ceneviz, İspanya, Portekiz, Malta donanmaları bir araya geldi.İnebahtı Limanı’nda yatmakta olan Osmanlı donanmasına saldırdı ve yaktılar.Kılıç Ali Reis bir kısım gemileri kurtarabildi.Bu durum Osmanlının Akdeniz hâkimiyetini tehlikeye düşürdü.Sokullu kısa sürede yanan donanmadan daha bir güçlü donanma yaptırıp denizlere indirdi.Böylece Osmanlının Akdeniz hâkimiyeti tehlikeye düşmedi.Venedik’le tekrar barış yapıldı ve Venedik vergi vermeye devam etti.
TUNUS’UN ALINMASI 1574
Osmanlı donanması İspanya’nın elinden Tunus’u aldı.Böylece Kuzey Afrika’da Osmanlının toprakları genişledi.1574’te ll. Selim vefat etti lll. Murat padişah oldu.II. Selim ordunun başında sefere çıkmayan ve İstanbul′da ölen ilk padişahtır.
LEHİSTAN’IN OSMANLIYA BAĞLANMASI 1575
Leh kralının ölümü üzerin ülkede karışıklık çıktı.Osmanlı buraya müdahale ederek Erdel prenslerinden birini kral yaptı ve kendine bağladı.Böylece 1575’ten 1587’ye kadar sürecek olan Osmanlının Lehistan hâkimiyeti başladı.
FAS’IN OSMANLI HİMAYESİNE ALINMASI 1577
Fas kralının ölümü üzerine iki kardeş arasında taht mücadelesi başladı.Bunlardan birini Osmanlı diğerini Portekiz destekledi.Osmanlının desteklediği mücadeleyi kazanınca Portekiz buraya müdahale etti.Portekiz işgaline karşı Osmanlı harekete geçti ve Fas’a girdi.Yapılan Vadi’üs Seyl Savaşı’nı Osmanlı kazandı.
Sonuçta
♦Fas Osmanlı himayesine girdi.
♦Kuzey Afrika’nın fethi tamamlandı.
♦Osmanlı Atlas Okyanusu’na çıktı.
♦Portekizliler bu darbeden sonra sürekli güç kaybederek denizlerdeki ve sömürgelerindeki hâkimiyetini kaybetti ve bu da İngiliz ve Hollandalıların işine yaradı.
SOKULLU′NUN KANAL PROJELERİ
DON-VOLGA PROJESİ
Sokullu Don Nehri ile Volga Nehri’ni birbirine bağlayarak Karadeniz’i Hazar Denizi’ne bağlamayı düşündü.Çalışmalar bir zaman devam etmiştir.
Bu programın amacı
♦Orta Asya Türklüğüyle irtibat sağlamak.
♦İpek yolunu canlandırmak.
♦Bölgede Osmanlı hâkimiyetini güçlendirmek.
♦Rusya′nın büyümesini engellemek.
♦İran Savaşları’nda donanmadan da yararlanmak.
Bu projenin başarısız olmasında
♦Kırım Hanı’nın gereken desteği vermemesi.
♦Rusların saldırısı.
♦Gönderilen askeri güçün yetersiz olması.
♦Bu işten anlamayan kişilere görev verilmesi.
SÜVEYŞ KANALI PROJESİ
Bu proje ile Akdeniz’i Kızıl Deniz’e bağlamak düşünülmüştür.
Böylece
♦Baharat Yolu canlandırılacak.
♦Hint Denizi’ne hâkim olunacak.
♦Güney Asya Müslümanları korunacak.
♦Akdeniz ticareti canlanacak
KARADENİZ MARMARA PROJESİ
İstanbul Boğazı’na alternatif bir boğaz açma düşünülmüştür.Sokullu Mehmet Paşa 1578’de İngilizlere kapitülasyon vermiştir.Bunun sebebi ise Portekizlilerle yapılan mücadelede İngilizlerin desteğini almaktı.1579’da vefat edince Osmanlı Duraklama Dönemine girdi.
