Trablusgarp Savaşı
II.Meşrutiyet’in ilanında rol oynayan İttihat ve Terakki meşrutiyetten sonra hükümet olmamış, kurulu hükümeti dışarıdan desteklemiştir.Bu hazırlıksız yakalanma ülkeyi daha da güçsüz kıldı.Bu da bazı devletlerin iştahlarını kabarttı.1911’de İtalya Trablusgarp’taki ufak bir karışıklığı bahane ederek burayı işgal etti.
Bunun sebeplerine bakıldığında:
İtalya’nın birliğini geç tamamlayıp sömürge yarışında geç kalması.
Habeşistan’ı işgal edip uzaklığından dolayı elinde tutamayınca yakın bir yer araması.
Buranın tam karşısında olması
Buradan Afrika içlerine yayılabileceğine inanması
Kendisini Roma’nın varisi görmesi
Rusya ile onun boğazları almasına karşı anlaşması
Osmanlının güçsüzlüğünü fırsat bilmesi
İngiltere ve Fransa’nın tam ortasına tampon devlet olarak gireceğinden bunların ses çıkarmayacağına inanması
1911’de İtalya burayı bizden istedi ve verilmeyince de işgal etmeye başladı. Bu haksız işgale tüm Avrupa sessiz kaldı.Osmanlının donanması denizden yardım götürecek kadar güçlü değildi.Karadan yardım götürme düşünüldü ise de Mısır İngilizlerde olduğu için müsaade edilmedi.Bazı subaylarımız buraya gönüllü olarak gittiler ve yerli halkı örgütlediler ve İtalyanlar sahilden bir adım içeri atamadılar.Bu subaylardan biri de Mustafa Kemal idi.İtalya Osmanlıyı sıkıştırmak için Rodos ve Oniki Ada’yı işgal etti.Osmanlı buna da dayandı ama Balkan Savaşları başlayınca İtalya ile anlaşmak zorunda kaldı.
Yapılan Uşi Antlaşması’na göre
Osmanlı Trablusgarp ve Bingazi’yi boşaltacak
Rodos ve Oniki Ada’yı İtalya Osmanlıya verecek fakat Balkan Savaşları bitene kadar elinde tutacak.
Libya’da bir halife temsilcisi bulunacak.
Kapitülasyonların kaldırılmasına İtalya yardımcı olacak.
Böylece
Kuzey Afrika’daki son toprağımızda elimizden çıktı
İtalya Rodos’a gelerek Doğu Akdeniz’e yerleşti.
Doğu Akdeniz’deki dengeler bozuldu.
Kapitülasyonlar maddesi ile Osmanlı kamuoyunun tepkisi önlemeye çalışıldı.
Daha sonraki dönemlerde gelişen şartlardan dolayı Rodos geri alınamadı.
I. BALKAN SAVAŞI
Osmanlı İngiltere’nin desteğinden yoksun kalıca Almanya’ya yaklaştı.Bu da İngiltere’nin Rusya ile yaklaşmasını getirdi.Rusların en büyük hedefi
♦Slav birliğini kurmak
♦Boğazları alıp Akdeniz’e inmek
1908 Reval görüşmelerinde İngiltere büyük ölçüde Rusya’nın bu isteklerini kabul etti.Osmanlı Trablusgarp meselesi ile uğraşırken Rusya Bulgaristan’la Sırbistan arasındaki problemleri çözdü.Daha sonra bunların arasına Yunanistan ve Karadağ’ı da katarak bize karşı kışkırttı.Osmanlı siyasi istikrarsızlıktan dolayı yönetimde de sıkıntılar yaşıyordu.Ordu siyasete karışmış bazı subaylar harcanmış bazı birlikler terhis edilmişti.Rusya’nın kışkırtması sonucu bu devletler iki koldan saldırdı.Ordumuz doğu ve batı olmak üzere ikiye ayrıldı.Yunan donanması ordularımız arasındaki bağlantıyı kopardı.Çok kısa sürede Makedonya ve Selanik elden çıktı Rumeli işgal edildi.Bulgar ordusu Midye Eneze geldi.Hükümetten Gazi Ahmet Muhtar Paşa istifa etti ve yerine Kamil Paşa hükümet kurudu.Bu arada Avusturya Sırbistan’ın ilerleyerek Adriyatik Denizi’ne çıkmasından ve büyümesinden endişe duydu.Bu devlet Sırpların Arnavutluk’u işgal edeceği endişesine kapıldılar ve Arnavutluğu kışkırtarak bağımsızlığını ilan ettirdiler.Bu arada İttihat ve Terakki Bab-ı Ali Baskını’nı yaptı, hükümeti ele geçirdi.Bu olayda Avusturya ile Rusya’yı karşı karşıya getirdi.İngiltere, Fransa, Almanya, Avrupa’da bir savaş çıkma ihtimalin gördüler ve araya girerek Londra’da bir konferans düzenlediler.Konferanstan sonra Londra barışı yapıldı.
Buna göre
♦Osmanlının yeni sınırı Midye Enez olacak
♦Yunanistan Girit, Selanik, Makedonya’nın güneyini alacak
♦Bulgaristan Kavala, Dedeağaç dâhil tüm Trakya’yı alacak.
♦Sırbistan Orta ve Kuzey Makedonya’yı alacak.
♦Arnavutluk ve Ege Denizi’nin durumuna Avrupalı devletler sonra karar verecek
Böylece
♦Balkanlardaki son toprağımız elimizden çıktı.
♦Bulgaristan Ege’ye sınır buldu ve güçlendi.
♦Osmanlı Ege Denizi’ndeki hâkimiyetini kaybetti.
♦Osmanlıcılık fikri iflas etti.
♦Bab-ı Ali baskını ile darbe düzenlendi.
♦Bu savaşları kaybetme sebeplerimize bakıldığında
♦Gereken yığınağın yapılmaması ve tedbirlerin alınmaması
♦Bölgedeki bazı birliklerin terhis edilmesi
♦Orduya siyaset bulaşması
II. BALKAN SAVAŞI
Osmanlının Balkanlardan çekilmesi burada siyasi bir boşluk yarattı.Bu boşluğu doldurma yarışı Balkan Devletleri arasında çekişmeye neden oldu.Londra Antlaşması bu çekişmeyi artırdı.Toprakların paylaşılması da bazı huzursuzluklar çıktı.Bu arada Sırbistan Makedonya’daki bazı topraklarını Bulgaristan’a bıraktı.Zaten Bulgaristan’ın fazla toprak almasından rahatsız olan Yunanistan bu olaya itiraz etti. Yunanistan Bulgaristan’ı Ege Denizi’nde de istemiyordu.Romanya ise Balkanlardaki dengelerin bozulduğunu ileri sürerek Bulgaristan’dan Dobruca’yı istiyordu.Sonuçta Romanya ile Yunanistan, Sırbistan ve Bulgaristan’a karşı birleştiler. Bulgaristan bunu savaş sebebi saydı ve Makedonya’nın tamamını ele geçirmek için harekâta geçti.Romanya ise durumu değerlendirerek Sofya’ya doğru ilerlemeye başladı.Osmanlı ise bu fırsatı kaçırmadı ve Enver Paşa Edirne’ye yürüdü ve burayı geri aldı.Avrupa Osmanlının verdiği toprakları geri alıp tekrar Balkanlara yerleşeceğini düşünerek bu duruma razı olmadı.Avrupa’nın araya girmesi Bulgaristan’ın barış istemesine neden oldu.10 Ağustos 1913’te Bulgaristan, Yunanistan, Romanya ve Sırbistan Bükreş Antlaşması’nı imzaladılar.
♦Bulgaristan’ın elinden Makedonya alındı.
♦Dedeağaç alınarak Bulgaristan’ın Ege Denizi’ne sınırı daraltıldı.
♦Osmanlı ise bu devletlerin her biri ile ayrı birer antlaşma imzaladı.
Bulgaristan ile İstanbul Antlaşması’nı yaptı.
♦Meriç sınır kabul edildi.
♦Burada kalan Türklere eşit haklar verilmesi sağlandı.
Yunanistan ile Atina Antlaşması yapıldı.
♦Yanya, Girit, Selanik Yunanistan’a verildi.
♦Buralarda kalan Türklere haklar verilecek.
Böylece Yunanistan’ın bizden aldığı Girit’in resmen onun olduğunu kabul ettik.
Sırbistan ile İstanbul Antlaşması’nı imzaladık.
♦Burada kalan Türklere haklar alındı.
Sonuçta
♦Balkan Savaşları Osmanlıyı maddi ve manevi yönden yıpratmıştır.
♦Balkanların haritası değişmiş Arnavutluk gibi yeni bir devlet doğmuştur.
♦Avrupa devletlerini karşı karşıya getirmiştir.
♦Bölgede güçler dengesi bozulmuştur.
♦Bu savaş Avrupa da silahlanmayı hızlandırmış bu da l. Dünya Savaşı’na zemin hazırlamıştır.
♦Osmanlının Balkanlarda toprağı kalmadı burada ve Ege Denizi’nde hâkimiyeti son buldu.
♦Balkan Türkleri meselesi doğdu.
♦Bulgaristan Ege Denizi’ne çıktı.
♦Osmanlıcılık fikri iflas etti.
♦Bab-ı Ali Baskını ile İttihat ve Terakki yönetimi ele geçirdi.