♦Bu dönemde Osmanlı devleti tüm gücünü kaybetti.
♦Bu yüzden mecburen barışçı bir politika izledi.
♦Güçlü devletler toprakları almaya başladı.
KIBRIS’IN ELDEN ÇIKMASI
1877-1878 Osmanlı Rus harbinden sonra Ayestefanos Barışı imzalanmıştı.Bu antlaşmaya göre Rusya Ege Denizi’ne Bulgaristan sayesinde inmiş Fırat ve Dicle’ye yaklaşmıştı.Bu durum İngiltere’nin işine gelmedi ve bu barışa itiraz etti.Osmanlıya bu barışı bozduracağını fakat Rusya’nın daha aşağıya inmesini engellemek için Kıbrıs’ı üs olarak alması gerektiğini söyledi.
Aslında İngiltere’nin asıl gayesi
♦Süveyş Kanalı’nı kontrol etmek
♦Doğu Akdeniz’e hâkim olmak.
Neticede toprak bizim olması şartıyla ada İngilizlere verildi.İngiltere hedefine ulaşmış oldu.Osmanlı l. Dünya Savaşı’na girince İngiltere adaya el koyduğunu açıkladı.Osmanlı bu durumda hiçbir şey yapamadı.
TUNUS’UN ELDEN ÇIKMASI
1830’da Cezayir’i Fransa almıştı.Fransa 1878’de Berlin Konferansı’nda Cezayir’in güvenliği için Tunus’u
alması gerektiğini söyledi.Avrupalı devletler bunu uygun gördüler.Ayrıca İtalya’nın da burada gözü vardı.1881’de buradaki bazı sınır hareketleri bahane edilerek Fransa burayı işgal etti.Osmanlı Berlin Antlaşması’nın ihlal edildiğini öne sürerek bu duruma itiraz etti.Fakat Fransa diğer devletlerin desteğini önceden aldığı için sonuç çıkmadı.
MISIR’IN ELDEN ÇIKMASI
1869’da Süveyş Kanalı açılınca Mısır’ın önemi daha da arttı.Çünkü Hint yolu kısalmıştı.Bu da İngilizlerin Mısır’a daha çok önem vermelerini sağladı.Zaman içinde Mısır İngiliz ve Fransızlara borçlandı. Bu iki devlet borçlarına alamayınca Mısır maliyesine el koydular.Bu da Mısır’da isyana sebep oldu.İngilizler ise bu isyanı bahane ederek Mısır’ı işgal etti.Osmanlı bu duruma itiraz etti fakat yapacak başka bir şeyleri olmadığından İngilizlerle anlaşmak zorunda kaldı.
Sonuçta
♦Mısır toprağı hukuken Osmanlının sayılacak
♦Vergisini Osmanlıya verecek
♦Osmanlı ve İngilizler burada birer yüksek komiser bulunduracak.
Böylece Mısır sadece görünüşte Osmanlıya bağlı kaldı.I.Dünya Savaşı’nda İngiltere Mısır’a el koyduğunu açıkladı.
GİRİT MESELESİ -1897 OSMANLI-YUNAN HARBİ İSTANBUL ANTLAŞMASI-ll. ABDÜLHAMİT
1841 Londra Antlaşması ile Mehmet Ali Paşa Girit’i boşaltınca burada isyan çıktı.Bu isyan bastırıldı.1866’da asıl büyük isyan çıktı.Yunanistan bu isyana yardım ediyor ve kışkırtıyordu.Adadaki Rumlar Yunanistan’a bağlanmak istiyordu.Sonunda isyan başarıya ulaştı.İsyancılar geçici bir hükümet kurdular.Bu hükümet adanın Yunanistan’a bağlanmasını istiyordu.Osmanlı isyanın üzerine yürüdü ve bastırmayı başardı.Bu sefer Avrupa devletleri devreye girdi.Osmanlıdan ada için ıslahat istediler.1866’da Osmanlı Halepa Fermanı’nı yayınlayarak adaya bazı imtiyazlar verdi.Ama isyan bitmedi.İsyana destek için Yunanistan adaya subaylar gönderdi.1894’te Etnik-i Eterya da adaya gelerek faaliyete geçti.Bu sayede 1896’da isyan daha da büyüdü.Yunanistan bu durumdan istifade ile adaya asker çıkardı.Bu da Türk Yunan savaşı demekti.Avrupalılar savaşı önlemek için duruma müdahale ettiler. 1896’da Paris’te bir konferans düzenlenerek çözüm olarak Halepa
Fermanı’nın uygulanması istendi.Osmanlı kabul etti fakat Yunan kabul etmedi ve isyan devam edince savaş başladı.Osmanlı ordusu Dömeke Meydan Muharebesi’nde Yunan ordusunu yendi ve Teselya’yı aldı.Osmanlı ordusu Atina’ya yönelince Avrupalılar araya girdiler ve İstanbul Barışı imzalandı.
Buna göre
♦Yunanistan Girit’ten askerlerini çekecek
♦Girit’e özerklik tanınacak
♦Girit’te Yunan Krallık soyundan gelen biri valilik yapacak
♦Yunanlılar savaş tazminatı verecek.
Böylece Girit fiilen elden çıkmış oldu.1908 yılında meşrutiyet karışıklıkları sırasında Girit parlamentosu bir karar alarak Yunanistan’a bağladığını açıkladı.Osmanlı bunu kabul etmedi ise de 1913’te Balkan Savaşları sonunda imzaladığı Atina Antlaşması ile kabul etmek zorunda kaldı.
DOĞU RUMELİ’NİN BULGARİSTAN’A BAĞLANMASI VE BULGARİSTAN’IN ELDEN ÇIKMASI
1887-1908 ll. ABDÜLHAMİT
Berlin Antlaşması’nda Doğu Rumeli Osmanlıya kalmıştı.Osmanlı burada ıslahat yapacak ve Hıristiyan bir vali tarafından idare edecekti.Asıl Bulgaristan ise Osmanlıya bağlı Bulgar Prensliği olacaktı.1885’te Doğu Rumeli’de isyan çıktı.Bura halkı Bulgaristan Prensliği’ne bağlanmak istiyordu.Ruslar bu isteğe karşı çıktılar çünkü bu bölgeyi kendileri almak istiyordu.Meselenin çözümü için Alman Prensi Ferdinat Bulgar Prensi seçildi.Osmanlı bunu kabul etti ve Ferdinant’ı Doğu Rumeli valiliğine de atadı.Kırcaali ve Rodop’un kendisinde kalması şartı ile buranın Bulgaristan’a bağlanmasına karşı çıkmadı.Böylece Doğu Rumeli Bulgaristan’a bağlandı.1908’de meşrutiyet karışıklıkları sırasında Bulgaristan bağımsızlığını ilan etti.Osmanlı bunu tanımak istemedi ise de Ruslar sıkıştırınca mecburiyetten tanıdı.
BOSNA HERSEK’İN ELDEN ÇIKMASI 1908
1878 Berlin Antlaşması Bosna Hersek Osmanlı toprağı sayılacak ve Avusturya tarafından idare edilecekti.1908 meşrutiyet karışıklarında Avusturya buraya el koyduğunu açıkladı.Osmanlının kabullenmekten başka çaresi yoktu.Böylece 1908’de elimizde Balkanlardan sadece Arnavutluk, Makedonya ve Batı Trakya kaldı.
II.MAHMUT’UN ISLAHATLARI
İDARİ ALANDAKİ ISLAHATLARI
♦18. yy’dan beri önemini yitirmiş olan Divan-ı Hümayun’u kaldırdı yerine nazırlıkları kurdu.
Böylece padişah şeyhülislam ve sadrazamda toplanan yetki nazırlara dağıtıldı.
♦Devlet memurlarını iç ve dış olmak üzere ayırdı.
♦Devlet memurlarının hepsini maaşa bağlayarak tımar sistemini kaldırdı.
♦Devlet memurlarına rütbe ve nişan sistemi getirerek atamaları bir sisteme bağladı.
♦Memurların fes ve pantolon giymeleri mecburiyeti getirerek kılık kıyafet düzenlemesi yaptı.
♦Görevden alınan veya ölen memurların mallarına el koyma usulü (müsadere) kaldırıldı.
♦Askerlik işleriyle uğraşmak ve bir düzene koymak için Dar-ı Şura-İ Askeri’yi kurdu.
♦Mülki işlerle uğraşmak ve bir düzene koymak için Dar-ı Şura-i Bab-ı Ali’yi kurdu.
vAdli işlerle uğraşmak ve bir düzene koymak için Meclis-i Vala-i Adliye’yi kurdu.
♦Bunların hepsi birer danışma meclisi olup bu doğrultuda kararlar alırlardı.
♦Herkese tam bir din ve vicdan özgürlüğü verildi.(laik padişah olarak nitelendirilir)
♦Ayanlık kaldırıldı.
♦İller merkeze bağlandı, taşrada merkezi otorite güçlendi.
♦1831’de ilk nüfus sayımı yapıldı ve sadece erkekler sayıldı.(Askeri amaçlı olduğu için)
♦Karantina servisi kuruldu.
♦Posta teşkilatı kuruldu.
♦Polis teşkilatı kuruldu.
♦Pasaport uygulaması başladı.
♦Mahalle ve köylerde muhtarlığa geçildi.
♦Seyahatlere çıkarak denetlemelerde bulundu.
♦Resmini devlet dairelerine astı.
ASKERİ ALANDAKİ ISLAHATLAR
Bu dönemde Alemdar Mustafa Paşa Sekban-ı Cedit ocağını kurdu.Fakat yeniçerilerin isyanı sonucu bu ocak kaldırıldı.Bunun yerine Eşkinci ocağı kuruldu.Bu ocakta eğitim olduğu için yeniçeriler bunu da istemediler.
Ayaklanan yeniçerilere karşı II.Mahmut halkın, öğrencilerin, esnafın topçu ocağının desteğini alarak 1826’da yeniçerileri kaldırdı.Bu olaya Vakay-i Hayriye denildi. Böylece
♦Padişahın devlet üzerindeki otoritesi arttı.
♦Yeniliklerin önündeki en büyük engel ortadan kalktı.
♦Bektaşilik tarikatı yasaklandı.
♦II.Mahmut bu ocağın yerine Asakir-i Mansure-i Muhammediye ordusunu kurdu.
♦Bu ordu Avrupa standartlarında kuruldu.
♦Tımarlı sipahiler yerine Redif askerleri oluşturuldu.
♦Redif askerleri Müşirliklere bağlandı.
KÜLTÜR ALANINDAKİ ISLAHATLAR
♦İlköğretimi mecburi hale getirdi.
♦Avrupa tarzında okullar açıldı.
♦Rüştiyeler (ortaokullar) açıldı.
♦Mekteb-i Maarif-i Adliye (devlet memuru yetiştiren okul) açıldı.
♦Mekteb-i Harbiye açıldı
♦Mekteb-i Tıbbiye açıldı.(askeri tıp)
♦Mızıka-i Hümayun (bando okulu) açıldı.
♦İlk defa Avrupa’ya (Fransa) öğrenci gönderildi.
♦Avrupa tarzında müzik serbest bırakıldı.
♦Takvim-i Vaka-i adlı ilk resmi gazete çıkarıldı.
♦Yabancı dile önem verildi. Müslüman mütercimler yetiştirildi.
♦Mekteb-i Rüştiye Nezareti (Eğitim Bakanlığı) açıldı.
Bu eğitim faaliyetlerinin hızlanmasını sağladı.Fakat bu kadar çok çeşit okulun olması toplumda kültür çatışmasına yol açtı.Medreselerin elindeki eğitim tekeli kırıldı.
♦Meclis-i Umur-u Nafia (bayındırlık meclisi) kuruldu
EKONOMİK ALANDAKİ ISLAHATLAR
♦İzmit’te çuha, Balıkesir’de bez, Eyüp’te iplik, Beykoz’da deri fabrikaları açıldı.
♦Yerli malının kullanımı teşvik edildi.
♦Yol yapımına önem verildi.
♦Avrupa ile rekabet için tüccarlara gümrük kolaylığı getirildi.
♦Osmanlı parası dışarı çıkmasın diye yabancı kumaştan elbise yapımı yasaklandı.
♦1838’de Balta Limanı Antlaşması ile ekonomi çok kötü duruma getirildi.
