Anadolu’ya MÖ II. yy’da İskitler akınlar düzenlemiş bir müddet Kuzey Karadeniz’e hakim olmuşlardır.MS Kavimler Göçü sırasında 395-398 yılları arasında Ulduz komutasında bir kol Kafkaslardan aşağı inip Anadolu’ya akınlar düzenlemiştir.VI.yy’da Sabirler Sasanilerle anlaşarak
Anadolu’ya akınlar düzenlemiştir.Abbasiler döneminde Güneydoğu Anadolu’ya yapılan akınlar ve kurulan Avasım şehirleri yine birer Türk faaliyeti idi.Bu akınlardan hiçbirisi yerleşim amaçlı olmayıp hepsi ganimet amaçlı akınlardı.Anadolu’ya yerleşim amaçlı akınlar Selçuklular zamanında yapılmaya başladı.Gazneli ve Karahanlılar Selçuklulara Horasan’da tat vermeyince bu boy yeni vatan aramak zorunda kalmıştır.1016(18) yılında Çağrı Bey 3000 atlı ile Van’a kadar geldi ve yapılan bu keşifle buranın vatan olabileceğine karar verildi.
Türklerin Anadolu’yu fethetme sebepleri şunlardı.
♦Anadolu’nun coğrafi konumunun iyi olması.
♦Doğudan gelen göçlere yerleşecekleri yer bulmak.
♦Türklerin İslam ülkelerinde yaptıkları tahribatları buraya yönlendirerek önlemek.
♦Türkler Anadolu’yu üç aşamalı bir planla fethettiler.
1016(18)-1040 arsında keşif hareketleri yaptıkları dönemlerde şu gayeleri güdüler.
♦Ganimet almak
♦Fethedilecek Anadolu’yu tanımak
♦Bizans’ın gücünü öğrenmek ve bu gücü kırmak
♦Bizans halkını psikolojik olarak çökertmek
1040(1048)-1071 arası fetih hareketlerinde ise
♦Keşif yapılan Anadolu’nun fethini tamamlamak
♦Gelen göçlere yer açmak
1071 Türkleştirme hareketleri
♦Bu dönemde Anadolu’nun Türkleştirilmesi için çalışılmıştır.
SALTUKLULAR 1072-1202
Alparslan’ın komutanı Ebul Kasım tarafından Erzurum’da kurulmuştur.Haçlılarla mücadele etti.Gürcü ve Trabzon Rum Devleti ile savaştı.Anadolu Selçuklu Sultanı Rüknettin Süleyman tarafından ortadan kaldırıldı.
MENGÜCEKLER 1080(1071)-1228
Alparslan′ın komutanı Emir Mengücek tarafından Erzincan, Divriği, Kemah dolaylarında kurulmuştur.Ermeni ve Gürcülerle mücadele etti.Trabzon Rum Devleti’nin yayılmasını önledi.1142’de Erzincan ve Divriği kolu olmak üzere ikiye ayrıldı.1228 Erzincan kolunu Alaattin Keykubat ortadan kaldırıp Divriği kolunu da itaat altına aldı.1277’de Eratna Beyliği bu beyliği ortadan kaldırdı.
DANİŞMENTLER 1080-1178
Melikşah’ın komutanı Danişmentoğlu Ahmet Gazi tarafından Sivas merkez olmak üzere Kayseri Malatya dolaylarında kurulmuştur.Emirgazi Gümüşteğin zamanında Haçlılarla mücadele edilmiştir.Bu beylik Bizansla da mücadele etmiştir.I. Kılıçarslan’ın ölümünden sonra bir müddet Anadolu’ya hakim oldular.I. Mesud’un tahta geçmesinde etkili oldular.II. Kılıçarslan bu beyliği ortadan kaldırdı.Anadolu beylikleri içerisinde en güçlü olanıdır.
ARTUKLULAR 1102-1409
Artuk Bey Anadolu’nun fethi için Alparslan zamanında görev almıştı.Melikşah’la arası açılınca Suriye’ye geldi.Suriye Selçuklu Sultanı Tutuş ona Kudüs’ü verdi.Fatimiler Kudüs’ü alınca oğulları Diyarbakır’a gelerek beyliklerini kurdular.Artuklular üç kol halinde yaşadılar.
♦Hasankeyf kolu:Sökmen Bey tarafından kuruldu Eyyübiler yıktı.
♦Harput kolu:Belek Gazi kurdu l. Alaattin Keykubat yıktı.
♦Mardin kolu:İlgazi kurdu Karakoyunlular yıktı.
ÇAKA BEYLİĞİ 1081-1093
İzmir çevresinde Çaka Bey tarafından kuruldu.Kurduğu donanma ile Bizans’ı mağlup edip Ege adalarını eline geçirdi.Bizans’a karşı Anadolu Selçukluları ve Balkanlardaki Peçeneklerle ittifak yaptı.Çanakkale ve Edremit’i aldı.İstanbul’u kuşattı. Burayı kuşatan ilk Müslüman Türk beyliğidir.Bizans bu beylikle baş edemeyeceğini anlayınca Kılıçarslan’la arasını açtı.Kılıçarslan Çaka Bey’ini öldürdü.Bunun ölümünden sonra Türk denizcilik faaliyetleri bir müddet aksadı.Denizcilikle uğraşan ilk Türk beyliğidir.
SÖKMENLİLER (AHLATŞAHLAR)1110-1207
Van civarında Sökmen Bey tarafından kuruldu.Eyyübiler son verdi.
DİLMANÇOĞULLARI(TOGANARSLANOĞULLARI)1085-1394
Dilmançoğlu Mehmet Bey tarafından Bitlis dolaylarında kuruldu.Akkoyunlular son verdi.
İNAL(YINAL)OĞULLARI 1098-1183
Diyarbakır çevresinde Sadi tarafından kuruldu.Eyyübiler yıktı.
ÇUBUKOĞULLARI 1085-1213
Harput merkez olmak üzere Çubuk Bey tarafından kuruldu.Artukoğulları son verdi.
İNAÇOĞULLARI(DENİZLİ LADİK DEVLETİ) 1261-1368
Mehmet Bey kurdu, Germiyanoğulları yıktı.Bu beylik ikinci dönem (Anadolu Beylikleri) zamanında kuruldu.
TANRIVERMİŞOĞULLARI 1081-1093
Efes çevresinde kuruldu.
Bu beylikler
Anadolu’nun fethini gerçekleştirmişlerdi.
Gürcü Ermeni Bizans ve Haçlılarla mücadele etmişlerdi.
Anadolu’yu Türkleştirmiş Türk yurdu yapmışlardır.
Türk kültürünü Anadolu’ya yaymışlardı.
Küçük yerleşim yerlerini şehir haline getirmişlerdir.
Fethedilen toprak fethedenin malı sayılır kuralından yola çıkarak ortaya çıkmışlardır.
Sultanların izin ve teşvikleri ile kurulmuşlardır.
Siyasi birliği bozmamışlardır.
